VUB-geologen ontrafelen voor het eerst ouderdom steengroeves Maastricht

“Door veranderingen in de chemische samenstelling van de gesteentes te vergelijken met andere locaties in de rest van de wereld konden we veel nauwkeuriger bepalen hoe oud de lagen in het kalksteenpakket precies zijn en daarmee ook de fossielen die hier zijn gevonden,” legt geoloog Johan Vellekoop uit, die dit onderzoek tijdens zijn postdoc aan de Vrije Universiteit Brussel uitvoerde. ,,Dankzij dit onderzoek kunnen we meer leren over de ontwikkeling van het leven in de subtropische zeeën van Maastricht, miljoenen jaren geleden.”

Het gebied rond Maastricht is geologisch gezien zeer interessant omdat er gesteenten aan het oppervlak liggen die miljoenen jaren geleden zijn gevormd, toen de regio nog een ondiepe, subtropische zee was. Schaaldelen en skeletten van zeedieren hebben zich in de loop der tijd opgestapeld en een pakket kalksteen gevormd van ongeveer 100 meter dik. Bij de vele afgravingen die de afgelopen jaren verricht zijn, in steengroeves zoals de voormalige ENCI-groeve, zijn verscheidene unieke fossielen ontdekt, vertelt Vellekoop.

"Beroemd is de Maastrichtse mosasaurus, een zeereptiel dat maar liefst 18 meter lang kon worden, maar er zijn ook zeeschildpadden en zelfs enkele dinosaurusresten gevonden, allemaal te bewonderen in het Natuurhistorisch Museum Maastricht. De precieze ouderdom van deze fossielen was alleen tot nu toe nog niet goed bekend."

In het nieuwe onderzoek bestudeerden de geologen de chemische samenstelling van de gesteentes.

,,We hebben ook de concentraties van scheikundige elementen gemeten”, zegt collega Pim Kaskes. ,,Deze analyses gaven aan dat de ondiepe Maastrichtse zee tijdens deze gehele periode rijk was aan zuurstof en dus zeer geschikt was voor het volstaan van een divers ecosysteem boordevol leven.”

De laatste zes miljoen jaar van het dinosaurustijdperk staan sowieso wereldwijd bekend als het ‘Maastrichtiaan’, vernoemd naar de stad Maastricht.

"Het is fantastisch dat we nu de vroegere onderwaterwereld uit onze eigen achtertuin zo goed hebben kunnen dateren en daarmee direct kunnen vergelijken met regio’s aan de andere kant van de wereld”, besluit Kaskes.

Decennialang werd er kalksteen gewonnen in de regio rond Maastricht, in verschillende steengroeves, zoals de voormalige ENCI-groeve en de Hallembaye-groeve. Inmiddels zijn veel van deze groeves omgevormd tot natuurgebied. Hierdoor zullen de gesteentewanden in de groeve overgroeid raken en niet langer toegankelijk zijn voor geologisch onderzoek. Om het geologisch erfgoed van de regio Maastricht voor een laatste keer vast te leggen werd het 'Maastrichtian Geoheritage Project' vier jaar geleden opgezet door de onderzoekers. Naast het verzamelen van gesteentemateriaal werd ook een nauwkeurig 3D model van de groeve gemaakt, aan de hand van camerabeelden van een drone. Het verzamelde beeld- en gesteentemateriaal is inmiddels zorgvuldig gearchiveerd in het Natuurhistorisch Museum Maastricht, waar het vrij toegankelijk blijft voor toekomstig onderzoek.

Contact:

Johan Vellekoop

Johan.vellekoop@kuleuven.be

0488 79 86 83

Pim Kaskes

Pim.kaskes@vub.be

Figuren, foto's en dronebeelden:

Foto 1: Een deel van het team van geologen van de Vrije Universiteit Brussel en KU Leuven na het bemonsteren van de voormalige ENCI groeve nabij Maastricht (foto: Pim Kaskes).

Figuur 2: Reconstructie van de Maastrichtse subtropische zee boordevol leven met onder meer mosasauriërs en zeeschildpadden (credits: Erik Jan Bosch, Naturalis Biodiversity Center, Leiden).

Foto 3: Drone overzicht van de westkant van de voormalige ENCI groeve in de Sint-Pieters Berg (foto: Pim Kaskes).

Foto 4: Geologen van de Vrije Universiteit Brussel en KU Leuven in actie in de voormalige ENCI-groeve (foto: Pim Kaskes).

Foto 5: Schedel van mosasaurus Bèr uit de collectie van het Natuurhistorisch Museum Maastricht (foto: John Jagt).

Video 1: Dronebeelden van de geologische campagne in de voormalige ENCI groeve nabij Maastricht (beelden: Pim Kaskes).