50 jaar wetenschap, burgeractivisme en beleidsvorming rond luchtvervuiling

50 jaar wetenschap, burgeractivisme en beleidsvorming rond luchtvervuiling

VUB-onderzoek neemt mobilisatie Brusselaar voor schonere lucht onder de loep

De voorbije maanden verschenen overal in Brussel de panelen van CurieuzenAir, het bekende grootschalige onderzoeksproject met burgerparticipatie om luchtvervuiling te meten. Maar betrokkenheid van Brusselaars bij het thema luchtvervuiling is niet nieuw.  Hoe die eruit zag en hoe de relaties tussen wetenschap, burgeractivisme en beleidsvorming verliepen maakt een nieuwe studie van het VUB Cosmopolis Centre for Urban Research duidelijk. De onderzoekers analyseerden 50 jaar burgeracties voor schonere lucht in Brussel. Uit de analyse blijkt dat de wetenschappelijke expertise soms de ambitieuze acties van burgers hebben ondersteund, maar even vaak worden gebruikt om de status quo te verdedigen.

da Schio: "Kennis over luchtverontreiniging is essentieel, zowel om de status quo te betwisten als om een andere stedelijke werkelijkheid te kunnen schetsen. Maar wetenschap zelf leidt niet tot verandering, en ik zeg dit als wetenschapper: alles hangt af van de manier waarop belanghebbenden zich wetenschappelijke kennis toe-eigenen en deze mobiliseren. Ook moeten we andere vormen van kennis erkennen, en ons bewust zijn van hun potentieel om een probleem zichtbaar te maken en aan te pakken.”

De burger zet de agenda

Uit het onderzoek wordt duidelijk dat wetenschap niet de enige vorm van "bruikbare" kennis is.  Lekenkennis en publieke kennis zijn steeds van essentieel belang geweest om luchtverontreiniging op de agenda te zetten.

da Schio: “Het zichtbaar maken van een door burgers waargenomen probleem aan een breder publiek kan op zichzelf al transformerend werken en overheden onder druk zetten om te reageren.”

De studie stelt vast dat vooral het gebruik van wetenschappelijke kennis door sociale bewegingen en het maatschappelijk middenveld een centrale rol speelt bij het betwisten van bestaande prioriteiten of het ontwikkelen van tegenstrategieën, waarbij lekenkennis en meer formele wetenschappelijke kennis vaak worden afgewisseld. Tegelijkertijd wordt wetenschappelijke kennis ook ingezet in het bestendigen van bestaande hiërarchieën.

da Schio: “Het onderzoek helpt ons de huidige projecten van onderzoek en burgerbetrokkenheid in een langetermijnperspectief te plaatsen. Wat we vandaag zien met bijvoorbeeld CurieuzenAir is gewoon de volgende stap in een lang traject, waarbij burgers en bewegingen zich een onderwerp toe-eigenen dat voor hen belangrijk is, en proberen de agenda voor een leefbaarder Brussel door te drukken.”

Het onderzoek

Het onderzoek is gebaseerd op de analyse van krantenartikelen en documenten die bewaard worden in de archieven van het IEB (Inter-Environnement Bruxelles). De auteurs van de studie hebben drie verschillende gevallen van mobilisatie van burgers voor schonere lucht onderzocht: een mobilisatie van de bewoners van de Bourdonwijk in Ukkel eind jaren tachtig; de lange mobilisatie tegen de vervuiling door de verbrandingsoven van Neder-Over-Heembeek begin jaren negentig waarbij Greenpeace de torens van de verbrandingsoven beklom; en een rechtszaak die BRAL en IEB in de zomer van 2000 hebben aangespannen tegen de gemeentelijke, gewestelijke en nationale overheid wegens ozonpieken.

De onderzoekers hebben de gebeurtenissen rond deze drie zaken gereconstrueerd, het discours in mediabronnen en archiefdocumenten geanalyseerd, en licht geworpen op de thema's, processen en gebeurtenissen in verband met luchtverontreiniging en betwisting. Ze maakten een gedetailleerde reconstructie van de gebeurtenissen, met nadruk op de vormen en kwaliteiten van de wetenschappelijke deskundigheid die door de verschillende actoren werden gemobiliseerd en over de strategieën die werden gebruikt.

contact:

Nicola da Schio

[email protected]

0485 75 62 27

ES
Over Press - Vrije Universiteit Brussel

volg ons op twitter @VUBrussel


De Vrije Universiteit Brussel is een internationaal georiënteerde universiteit in Brussel, het hart van Europa. Door het afleveren van hoogstaand onderzoek en onderwijs op maat, wil de VUB een actieve en geëngageerde bijdrage leveren tot een betere maatschappij.

De Wereld Heeft Je Nodig

De Vrije Universiteit Brussel neemt haar wetenschappelijke en maatschappelijke verantwoordelijkheid met liefde en daadkracht op. De VUB lanceerde daarom het platform ’De Wereld Heeft Je Nodig’.  Hier worden rond zes P’s ideeën, acties en projecten samengebracht, opgestart en uitgebouwd. De eerste P staat voor People, want daar draait alles om: mensen gelijke kansen geven, welvaart, welzijn, respect. Peace staat voor het bestrijden van klein en groot onrecht in de wereld. Prosperity gaat armoede en ongelijkheid te lijf. Planet staat voor acties rond biodiversiteit, klimaat, luchtkwaliteit, dierenrechten ... Met Partnership zoekt de VUB samenwerkingen om de wereld een betere plaats te maken. De zesde en laatste P is van Poincaré, de Franse filosoof Henri Poincaré aan wie de VUB haar leuze ontleent, dat het denken zich aan niets mag onderwerpen, behalve aan de feiten zelf. De VUB is een 'urban engaged university’, sterk verankerd in Brussel en Europa en werkend volgens de principes vrij onderzoek. www.vub.be/dewereldheeftjenodig

Press - Vrije Universiteit Brussel
Pleinlaan 2
1050 Brussel