VUB-onderzoek: rolstoelgebruikers en etnische minderheden structureel gediscrimineerd op Antwerpse huurwoningmarkt

Grootschalige nulmeting met academische praktijktesten
Tussen oktober 2019 en oktober 2020 onderzochten de onderzoekers de discriminatie door makelaars aan de hand van 3481 academische correspondentietesten – de geschreven variant van praktijktesten. Ze reageerden hierbij op bestaande huuradvertenties op Immoweb en Zimmo met telkens twee fictieve kandidaat-huurders: de testpersoon had een kenmerk waartegen gediscrimineerd kon worden (bv. een Marokkaanse of Congolese naam, een rolstoel of een homoseksuele relatie) en de controlepersoon had dit kenmerk niet (bv. een Belgische naam, geen rolstoel of een heteroseksuele relatie). Op alle andere aspecten waren de test- en controlepersoon identiek hetzelfde. Nadien werden de reacties van de vastgoedmakelaars per mail, sms of voicemail bijgehouden. De particuliere verhuurders in Antwerpen werden in deze studie niet getest.

Niet alle makelaars discrimineren evenveel tegen etnische minderheden
Deze praktijktesten toonden zwart op wit aan dat de vastgoedmakelaars in Antwerpen significant minder kandidaten met een niet-Belgische naam uitnodigden voor een plaatsbezoek dan kandidaten met een Belgisch klinkende naam. De nettodiscriminatiegraad bedroeg 19% voor mannen van niet-Belgische origine en 15% voor vrouwen van niet-Belgische origine. “De makelaars in Antwerpen doen het in vergelijking met de andere geteste steden in België niet supergoed, maar ook niet superslecht met betrekking tot etnische discriminatie,” verduidelijkt Prof. Pieter-Paul Verhaeghe.
Doordat de makelaars meerdere keren werden getest, konden de onderzoekers ook vier profielen van makelaars onderscheiden op basis van hun discriminerend gedrag. Een eerste groep van 18% van de makelaars discrimineert consequent tegen etnische minderheden. “Dit zijn makelaars die allicht bewust discrimineren”, vermoedt professor Verhaeghe. Een tweede groep van 23% discrimineert af en toe. “Mogelijk speelt hier ook onbewuste discriminatie of discriminatie op vraag van de klant. Het effect op de kandidaat-huurders is natuurlijk hetzelfde.” Een derde groep van 53% discrimineert zelden of nooit tijdens de eerste fase van het verhuurproces. En kleine groep van 6% discrimineert ten voordele van etnische minderheden. “Dit zijn vaak kantoren gespecialiseerd in kortverhuur of expats,” verduidelijkt Pieter-Paul Verhaeghe. Het is de eerste keer dat zo’n genuanceerd beeld gegeven kan worden over de makelaarssector met betrekking tot etnische discriminatie.

Discriminatie van rolstoelgebruikers met veel onduidelijkheid over redelijke aanpassingen
De praktijktesten toonden ook aan dat rolstoelgebruikers zeer moeilijk een woning kunnen huren in Antwerpen. De nettodiscriminatiegraad bedroeg voor deze groep 36%. Huurkandidaten in een rolstoel vragen vaak om – indien nodig – op eigen kosten ‘redelijke aanpassingen’ aan de woning te mogen aanbrengen (bv. het installeren van een traplift of het verlagen van schakelaars). Deze ‘redelijke aanpassingen’ zijn wettelijk beschermd en zorgen er voor dat personen met een fysieke handicap als volwaardige burgers aan de samenleving kunnen deelnemen. Uit de analyses bleek dat makelaars deze redelijke aanpassingen vaak niet zien zitten. “Soms waren er goede praktische redenen voor een dergelijke weigering, maar vaak ging het ook om onwetendheid over deze redelijke aanpassingen of over het gratuit weigeren er van zonder motivatie”, verduidelijkt professor Pieter-Paul Verhaeghe.

Geen discriminatie op basis van mentale handicap en seksuele oriëntatie
De praktijktesten toonden tenslotte aan dat makelaars in Antwerpen niet discrimineren tegenover personen met een mentale beperking en tegen homoseksuele of lesbische koppels. Deze kandidaten hadden even veel kans op een plaatsbezoek als kandidaten zonder een mentale beperking of als heteroseksuele koppels.

Contactgegevens Prof. Pieter-Paul Verhaeghe
GSM: 0473/865375
E-mail: [email protected]
Website: https://pieterpaulver.wordpress.com/