VUB-onderzoek: Internationale COVID-richtlijnen voor woonzorgcentra vergeten palliatieve zorg
Amper kwart bevat aanbeveling voor zorg bij levenseinde, die vaak te summier blijken
Vrijdag 19 juni 2020 — De helft* van het totale aantal mensen dat in ons land bezweek aan het coronavirus, stierf in een woonzorgcentrum. Daardoor zijn onderwerpen zoals zorg bij het levenseinde of afscheid nemen brandend actueel. Toch kwam palliatieve zorg de afgelopen maanden beleidsmatig weinig tot niet aan bod: in een internationaal onderzoek van VUB en Global Brain Health Institute San Francisco naar richtlijnen die wereldwijd verspreid worden voor woonzorgcentra, vonden wetenschappers weinig tot geen aanbevelingen om goede palliatieve zorg te leveren aan bewoners getroffen door COVID-19. “Bewoners uit woonzorgcentra behoren tot de meest kwetsbare populatie en hebben disproportioneel meer kans om te sterven aan COVID-19. Toch blijkt dat richtlijnen vaak ontbreken en dat wanneer ze er wel zijn, ze beperkt blijven tot preventie en monitoren van besmettingen en transfers naar het ziekenhuis. Er is weinig tot geen aandacht voor behoud van kwaliteit van leven en sterven”, zegt dr. Joni Gilissen.
Voor deze studie vroegen de onderzoekers richtlijnen voor woonzorgcentra op bij internationale organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie en 62 experten uit verschillende hoge, midden en lage inkomenslanden. Dat leverde in totaal 81 documenten op.
Uit een analyse blijkt nu dat slechts 21 van die documenten specifieke richtlijnen voor woonzorgcentra, met verwijzing naar levenseindezorg bevatten. Concreet gaat het om aanbevelingen opgesteld in het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, Ierland, de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland, België en Nederland. Als er levenseinde wordt vermeld, gaat dit hoofdzakelijk rond bezoek in levenseindesituaties en afscheid. Andere cruciale aspecten van palliatieve zorg zoals rouwbegeleiding voor de nabestaanden of psychosociale ondersteuning voor de zorgverleners ontbreken. Daarnaast vonden de onderzoekers opvallend weinig specifieke aanbevelingen voor palliatieve zorg bij COVID-19-patiënten met dementie. Nochtans is de prevalentie van personen met milde tot ernstige dementie erg hoog in deze zorginstellingen, met soms tot 60% van het totale aantal bewoners.
“Personeel in woonzorgcentra krijgt te maken met complexe levenseindesituaties die nu -meer dan vroeger- moeilijk zijn, en heel wat specifieke kennis vereisen. Over het algemeen zijn de richtlijnen die tot nu toe werden opgesteld te kort door de bocht en ontbreken ze aan specifieke aanbevelingen waar zorgverleners ook echt wat mee kunnen. In de toekomst moet er zowel in ons land als daarbuiten meer aandacht gaan naar palliatieve zorg. Ook bijkomende financiële middelen zijn beslist noodzakelijk en nieuwe instrumenten kunnen een hulpmiddel zijn voor betere palliatieve zorg in woonzorgcentra.”, zegt dr. Lara Pivodic (VUB).
“Palliatieve zorg in coronatijd is gericht op waardig sterven door voornamelijk het voorkomen en verlichten van lijden. Het gaat om aandacht voor aspecten van fysieke, psychische, sociale en spirituele aard: controle van koorts, respiratoire symptomen, angst, pijn, hoest of verwardheid, of advies rond teraardebestelling, maar ook over communicatie rond het levenseinde met de bewoner en/of familie waarbij de nadruk ligt op het voorbereiden op wat kan komen, en nagaan wat de persoon in kwestie nog wel of net niet zou willen. Behoud van autonomie, toegang tot informatie en keuzemogelijkheden staan voorop. Maar ook comfortzorg en het belang van inschakelen van specialisten en teams palliatieve zorg zijn uitermate belangrijk”, zegt Prof. dr. Lieve Van den Block (VUB).
De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift Journal of Pain and Symptom Management (https://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924(20)30372-9/abstract)
Meer info: Joni Gilissen, [email protected], 0476 46 56 89
Sicco Wittermans
Woordvoerder en persrelaties Vrije Universiteit Brussel
Telefoon: +32-2-6292137
Mobiel: +32-473-964137
[email protected]