VUB-ererector Caroline Pauwels overleden

Caroline Pauwels is overleden op vrijdag 5 augustus 2022 in het UZ Brussel. Ze leed al enkele jaren aan maag- en slokdarmkanker. Eerder dit jaar besloot ze noodgedwongen haar functie als VUB-rector neer te leggen.   

Karsten De Clerck, voorzitter Raad van Bestuur: “Het overlijden van Caroline laat de VUB met een groot verdriet achter. Ze was een warme en innemende persoonlijkheid. Een grote inspirator met een duidelijke visie. Haar engagement gold niet alleen voor de VUB, maar voor de hele samenleving. Ze zette al haar energie in om mensen te verbinden. Tot op het laatste moment.”  

Rector ad-interim (en verkozen opvolger) Jan Danckaert: “We zullen Caroline aan de VUB enorm missen, maar we zullen haar altijd in ons hart blijven dragen. Ze heeft van de VUB een warme, verbonden en meelevende universiteit gemaakt. Het verbinden van de VUB met het internationale, diverse en meertalige karakter van Brussel was voor haar een prioriteit. Iedereen deed er toe voor Caroline Pauwels. Ze luisterde goed, nam de tijd om na te denken, en kwam dan tot een weloverwogen beslissing, steevast met het oog op rechtvaardigheid en menselijkheid.” 

Prof. Dr. Marc Noppen, CEO UZ Brussel: “Caroline slaagde er in om de VUB een duidelijke ‘smoel’ te geven, en op het voorplan van het maatschappelijk debat in Vlaanderen, België, zelfs Europa, te plaatsen. Met als drijfveren authenticiteit, verbinding, liefde voor de student, de academie, ‘haar’ universiteit, de medemens. Een ‘Grote dame’ laat ons – veel te vroeg – verweesd achter. Het was een eer om met haar samen te werken.” 

 De hele gemeenschap van de Vrije Universiteit Brussel en het aan de universiteit verbonden UZ Brussel wensen haar familie, vrienden en kennissen veel moed en sterkte in deze moeilijke tijden.  

Op uitdrukkelijke vraag van Caroline zal de uitvaartplechtigheid in familiale kring plaatsvinden. 

Wetenschappelijke carrière 

Caroline Pauwels studeerde Wijsbegeerte aan de UAntwerpen en Communicatiewetenschappen aan de VUB. Na haar studie werkte ze in 1989 korte tijd op het kabinet van toenmalig Eurocommissaris Karel Van Miert waarna ze datzelfde jaar als onderzoeker startte aan de vakgroep Communicatiewetenschappen van de VUB.  

Ze promoveerde in 1995 op een onderzoek dat zich toespitste op het audiovisueel beleid van de Europese Unie. In 1998 werd ze hoogleraar. Zij heeft tal van publicaties op het gebied van communicatie en media op haar naam staan. Van 2000 tot 2016 was Caroline Pauwels directeur van SMIT, een onderzoekscentrum dat zich specialiseert in de studie van informatie- en communicatietechnologieën, en sinds 2004 deel uitmaakt van het netwerk iMinds. Binnen iMinds leidde Caroline Pauwels het Digital Society departement dat onderzoeksgroepen van Gent, Leuven en Brussel samenbrengt. Ze kreeg in 2014 de binnenlandse Francqui-leerstoel van de Universiteit van Gent en tussen 2012 en 2016 was ze houder van de Jean Monnet Leerstoel. Bijkomend zetelde ze in verschillende raden van bestuur, functioneerde ze als regeringscommissaris bij de VRT en was ze lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. 

Rectorschap  

In april 2016 werd Caroline Pauwels verkozen tot rector van de VUB, in opvolging van Paul De Knop. Zij was daarmee de elfde rector in lijn en de tweede vrouwelijke rector van de VUB (na Els Witte). In 2020 werd ze herkozen met een overweldigende meerderheid. In datzelfde jaar stond Caroline Pauwels op de vijfde plaats gerangschikt in een studie naar Thought Leadership in Vlaanderen, als eerste vrouw.  

In 2021 kreeg ze de Arkprijs van het Vrije Woord. 

Verbinding met de wereld  

De VUB zal Caroline Pauwels vooral herinneren als de rector die de grote verbinding met de buitenwereld tot stand bracht. Met de mens, met Brussel, met Europa, met de wereld. Haar werk, dat volgens eigen zeggen hopelijk nooit af zal zijn, bracht de VUB-gemeenschap op weg naar de toekomst langs een zorgvuldig uitgestippelde weg. Hoe we moeten en willen zijn. Met haar beleidsplannen als leidraad positioneerde de VUB zich als een Urban Engaged University die humanistisch, divers, democratisch en duurzaam is. 

Verbinding met Brussel  

Met weKONEKT.brussels versterkte Caroline Pauwels de band met de stad en met zusteruniversiteit Université Libre de Bruxelles (ULB). De twee universiteiten namen gezamenlijk de verantwoordelijkheid op voor de stad en de gemeenschap door bij te dragen aan de ontwikkeling van een vrije, verbonden en veerkrachtige stedelijke gemeenschap. Brussel werd een collegezaal én werkplaats, studenten werden met succes verbonden met de Brusselse stakeholders en het werkveld. Onderzoekers zetten hun expertise in om de meertalige en veelkleurige hoofdstad sterker te maken door antwoorden te bieden op grootstedelijke, maatschappelijke uitdagingen. In 2017 kreeg ze samen met toenmalig ULB-rector Yvon Englert de titel ‘Brussels Leader of the Year’ voor hun bijdragen aan een positief imago van de stad Brussel dankzij onderwijs en onderzoek.   

In 2017 werd Caroline Pauwels ‘Brusselares van ’t joer’, omdat ze de stad en haar dialect een warm hart toedroeg. Zo quoot ze graag pro-voorzitter Eddy Van Gelder met ‘Voesj met de Koesj’ (en nu vooruit, aan het werk).  

Ahmadreza Djalali  

Tot op het laatst ijverde Caroline Pauwels voor de vrijlating van VUB-gastdocent Ahmadreza Djalali. De Iraanse wetenschapper werd in 2016 zonder aanhoudingsbevel door de Iraanse autoriteiten opgepakt en in verdenking gesteld van spionage. Pauwels deed verscheidene oproepen aan diverse regeringsleiders en organisaties.   

Cultuur en wetenschap  

Onder haar impuls ging de VUB diverse partnerschappen aan met culturele instellingen, zoals Bozar en KVS, en blies Pauwels de belangrijke link tussen wetenschap en kunst nieuw leven in met Mindblowers, waarbij wetenschappers en kunstenaars samen het podium delen. Haar liefde voor kunst, cultuur en filosofie vertaalde zich onder andere in haar gastcuratorschap van Theater Aan Zee in 2021, waarin ze een ode aan de verwondering bracht. Een van haar grote inspirators was filosofe Hannah Arendt. In 2020 lanceerde de VUB, samen met UAntwerpen, het Hannah Arendt Instituut voor diversiteit, stedelijkheid en burgerschap in Mechelen. Het centrum wil een fundamentele bijdrage leveren aan het maatschappelijke debat en het samenleven in de stad.  

Haar boeken  

Haar filosofische aard en haar talent voor verwondering legde Caroline Pauwels ook vast op papier. Van haar hand verschenen verschillende boeken. In ‘Ronduit - Overpeinzingen van een possibilist’ vertelde ze over het kronkelende pad dat ze in haar leven heeft afgelegd, over bijzondere ervaringen, inspirerende ontmoetingen en ingrijpende levenslessen. In ‘Wonderlust’ bracht ze samen met Jean Paul Van Bendegem en Pat Donnez spelregels aan voor een mooier leven. ‘Leef het leven in het volle besef van de eindigheid’ is daarin een van die regels… Haar ‘Ode aan de verwondering’ is een pleidooi om opnieuw met een kinderlijke blik naar de wereld te kijken. In wetenschap en kunst, maar ook in de grote en kleine momenten van elke dag.   

Europese universitaire samenwerking  

Caroline Pauwels stond ook mee aan de wieg van het Europese samenwerkingsproject EUTOPIA een alliantie van de VUB samen met negen andere Europese universiteiten. Zelf zei ze onlangs hierover: ‘Ik ben een Eurofiel, tout court. Europa draagt waarden uit die ik absoluut de moeite vind om te verdedigen. Niettegenstaande de vaak terechte kritiek op het beleid, ben ik een voorstander van een sterke Europese Unie. In de EU is onderwijs een belangrijke pijler aan het worden. Toen Macron met zijn idee kwam om onze universiteiten Europese allianties aan te laten gaan, was ik bijzonder opgetogen. Voor mij was die oproep een droom.’  

Difference Day  

Een ander ideaal waar Caroline Pauwels zich elk jaar op 3 mei voor inzette, was de persvrijheid. Die dag is het de Internationale Dag van de Persvrijheid, een dag waarop stil wordt gestaan bij het grote belang van journalistieke pers- en mediavrijheid als fundamenten van ons democratisch bestel. Met de daaraan gekoppelde, door Pauwels geïnitieerde Difference Day wil de VUB de Internationale Dag van de Persvrijheid in de Belgische media meer aandacht geven. Voor Caroline Pauwels stond vrijheid van journalistiek gelijk aan de verscheidenheid van mensen en overtuigingen.    

Er zal altijd iets blijven  

Ook na het vroegtijdig neerleggen van haar functie in februari van dit jaar, bleef Caroline Pauwels betrokken bij de universiteit bij verschillende ethische en reflectieve thema’s.   

Haar persoonlijke strijd tegen de vergankelijkheid heeft ze verloren, maar ze leerde ons dat er altijd iets zal blijven. ‘Het gaat voorbij, maar er blijft overschot’ citeerde ze een goede vriend. Met haar gretigheid voor het leven zal de VUB haar ererector Caroline Pauwels altijd diep in het hart blijven dragen. 

Rouwregister   

Wie herinneringen, anekdotes en aandenken aan de warme en innemende persoon die Caroline Pauwels was wil delen en een woord van troost wil nalaten voor haar twee kinderen en haar intieme familie en vrienden, kan dit doen in het rouwregister in het Braemgebouw op de campus Etterbeek, in de bibliotheek van campus Jette en online via deze webpagina. 

VUB Caroline Pauwels Noodfonds voor studenten  

Caroline noemde het een voorrecht om als rector van de VUB te werken met en voor jongeren. Ze had een groot begrip en bewondering voor de jeugd en een eindeloos vertrouwen in studenten. Om hen gelijke onderwijskansen te bieden, richtte ze het VUB Caroline Pauwels Noodfonds voor studenten op. De familie vraagt dan ook geen bloemen te sturen, maar het werk van Caroline verder te zetten door een schenking te doen aan het fonds via rekeningnummer BE51 0013 6779 3562 met vrije mededeling GIFT FO7. Meer info op https://www.vub.be/caroline-pauwels-noodfonds