Hoe sociale ongelijkheden zich vertalen in nieuwsconsumptie
"Als we niet opletten, wordt de digitalisering van nieuws niet een hefboom voor gelijkheid, maar een versterker van bestaande kloven"
We leven in een tijd waarin nieuws overal en altijd beschikbaar is: op onze telefoons, via sociale media of nieuwsapps. Onderzoek van professor Antonis Kalogeropoulos (Onderzoeksgroep SMIT, VUB) toont aan dat de digitalisering van media niet per definitie betekent dat iedereen er baat bij heeft. Integendeel: de sociale ongelijkheid zorgt ervoor dat de nieuwskloof voor veel mensen groter is geworden, dat ze meer dan goed is misinformatie als correct nieuws beschouwen en dat ze beduidend minder kennis hebben over de actualiteit.
Kalogeropoulos is promotor van het ERC Starting Grant-onderzoeksproject INEQNEWS, dat onderzoekt hoe sociale ongelijkheden zich vertalen in nieuwsconsumptie, kennisverwerving en kwetsbaarheid voor desinformatie in een digitale context. Uit zijn recente internationaal vergelijkend onderzoek blijkt dat nieuwsconsumptie online sterker ongelijk verdeeld is dan offline: mensen met een lagere sociaaleconomische status, mensen met minder digitale vaardigheden of minder vertrouwen in hun eigen nieuwsvaardigheid haken af.
Daarnaast ontwikkelde hij samen met collega’s de schaal “News is Not Made for Me”, een instrument om te meten hoeveel mensen zich vervreemd voelen van het nieuws dat online wordt geproduceerd. Uit een grootschalige enquête in het Verenigd Koninkrijk en Brazilië bleek dat wie hoog scoort op die schaal, wie het gevoel heeft dat nieuws niet voor hem of haar gemaakt is, gemiddeld jonger is, vaker uit lagere sociale klassen komt, minder vertrouwen heeft in nieuws, en relatief vaker neigt naar “zachtere” thema’s in nieuws. Opvallend: hoewel die mensen soms evenveel of zelfs méér nieuws consumeren, hebben ze beduidend minder actuele kennis en geloven ze vaker misinformatie.
Kalogeropoulos waarschuwt dat die ongelijkheden een ernstig gevaar vormen voor de informatiesamenleving: “Als we niet opletten, wordt de digitalisering van nieuws niet een hefboom voor gelijkheid, maar een versterker van bestaande kloven.” Volgens Kalogeropoulos moet toegang tot nieuws niet gemeten worden door het feit of je er al dan niet in slaagt om online te gaan, maar door te meten wie er effectief kan deelnemen, begrijpen, kennis kan opdoen en weerbaarheid kan opbouwen tegen misinformatie.
Het onderzoek toont ook dat het type platform waarmee mensen nieuws consumeren belangrijk is. Gebruik van sociale media als primaire nieuwskanalen hangt samen met minder vertrouwen in nieuws, zelfs wanneer mensen ook “klassieke” of alternatieve nieuwsbronnen lezen.
Het goede nieuws is dat Kalogeropoulos met INEQNEWS niet enkel ongelijkheden in kaart brengt, maar ook onderzoekt hoe ze kunnen worden teruggedrongen. Hij voert daarom verder onderzoek naar laagdrempelige mediageletterdheid, toegankelijke en inclusieve nieuwsformaten en bewust beleid rond digitale toegang. Aan journalisten, mediabedrijven en beleidsmakers geeft hij de volgende raad: de digitaliseringsgolf moet geen luxekwestie zijn. Nieuws moet opnieuw iets worden dat “voor ons allemaal” mogelijk is, ongeacht opleiding, leeftijd of inkomen.
In zijn ERC-lezing “Wie blijft achter als we opschuiven naar steeds nieuwe online platformen?”, zal Antonis Kalogeropoulos toelichten hoe digitalisering de ongelijkheden verdiept, wie daar het meest onder lijdt, en welke oplossingen hij met INEQNEWS voorstelt.
Meer info:
De lezing vindt plaats op dinsdag 9 december 2025 van 17:00 tot 19:00 Auditorium I.0.01
VUB Main Campus Etterbeek
Pleinlaan 2
1050 Elsene
