Hoe beïnvloedt voeding en levensstijl hersengezondheid?
De VUB-onderzoeksgroep NEUR en de Dienst Neurologie van het UZ Brussel nemen met professor Sebastiaan Engelborghs deel aan een internationaal onderzoeksproject onder leiding van de Nederlandse Universiteit van Wageningen. De focus zal liggen op hersengezondheid en de preventie van neurodegeneratieve aandoeningen. De onderzoekers willen onder andere te weten komen hoe voeding en levensstijl de ontwikkeling van aandoeningen als de ziekte van Alzheimer beïnvloeden. Het onderzoek wordt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gefinancierd met een budget van €1.000.000.
Met de subsidie willen de onderzoekers vroege indicatoren van neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer en Parkinson identificeren. Tegelijkertijd gaan ze onderzoeken hoe de moleculaire mechanismen van die aandoeningen verband houden met voedingspatronen en leefstijl. “We weten immers dat 10 tot 20 jaar voor de eerste symptomen van de ziekte van Alzheimer, het ziekteproces reeds op gang komt in de hersenen”, zegt VUB-professor Engelborghs. “Bij Alzheimer gaat het over twee eiwitten die problemen geven, waarvan één al in een vroeg stadium van de ziekte neerslagen of aggregaten vormt, die al vroeg detecteerbaar zijn. Men heeft het in dat geval over amyloïde plaques. Die plaques bestaan uit een niet-oplosbare vorm van het amyloïd eiwit. Iets later gaat het tau eiwit van vorm en structuur wijzigen, waardoor het ook aggregaten vormt en neerslaat, maar dan in de hersencellen, onder de vorm van neurofibrillaire kluwens.”
In het nieuwe onderzoek willen wetenschappers bloed-, hersen- en hersenvochtmonsters nemen van mensen met de ziekte van Parkinson of Alzheimer en die vergelijken met die van proefpersonen die gezond ouder worden. Daarbij gebruiken ze neurochemische analysen en artificiële intelligentie. Zo hopen ze op moleculair niveau signalen te vinden die helpen om de ziekten in een vroeg stadium te herkennen. Met kunstmatige intelligentie willen ze voorts al die resultaten groeperen om deze vervolgens te kunnen koppelen aan vroege stadia van neurodegeneratieve aandoeningen. Zulke indicatoren, ook biomarkers genoemd, zouden in de toekomst artsen moeten helpen de aandoeningen eerder te herkennen en ook de prognose van een individuele patiënt beter in te schatten.
In het onderzoek zal men ook aandacht besteden aan de relatie tussen voedingspatronen, levensstijl en eiwitaggregaten in functie van veroudering en hersenziekten. De onderzoekers willen proberen informatie op moleculair niveau te koppelen aan voeding. “Deels zijn die neurodegeneratieve hersenaandoeningen erfelijk bepaald”, zegt Engelborghs. “Maar in vele gevallen is dat niet de enige oorzaak. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat mensen met een ongezonde levenstijl meer kans hebben op neurodegeratieve aandoeningen, of een jongere aanvangsleeftijd en snellere ziekteprogressie. Het gaat dan vooral over alcoholgebruik, roken, zwaarlijvigheid, te weinig lichaamsbeweging,…, eigenlijk dezelfde risicofactoren die ook de kans op hart- en vaatziekten en het kankerrisico verhogen. Door gezonder te gaan leven kunnen we eigenlijk, zo denken we, drie vliegen in één klap slaan: de incidentie van hart- en vaatziekten verminderen, zorgen voor minder kankers en neurodegeratieve aandoeningen minstens uitstellen tot een latere leeftijd en eventueel zelfs voorkomen.”
Contact:
Sebastiaan Engelborghs: sebastiaan.engelborghs@uzbrussel.be
