MEDIA

• Wat gaat er blijvend voor de media veranderen? Heeft MSM zijn positie herwonnen?

IKE PICONE, [email protected], 0479742384

Journalistiek, innovatie, democratie

Een paar scenario’s of indicaties: “We zien afgelopen jaren dat het vertrouwen in nieuws redelijk hoog blijft in Vlaanderen, ondanks een dalend (betalend) gebruik van TV, radio, krant. Dat vertrouwen zorgt er dan weer wel voor dat bij belangrijke gebeurtenissen, mensen wel die vertrouwde merken opnieuw opzoeken”

“Dat deden ze zeker tijdens de lockdowns, en dat resulteerde in klik en kijkcijfer records, die vaak de terugval in advertenties opvingen, iets wat blijkt uit de cijfers van DPG en Mediahuis. Uit onderzoek in de UK bleek echter dat de piek naar mainstream media eind vorig jaar al veel minder was. We hebben dus reden om te denken dat niet alle nieuwe gebruikers zullen blijven plakken. 

“Journalisten gingen ook op afstand werken, en samenwerken, en virtuele persconferenties bijwonen. Dat zal misschien nieuwe inzichten gebracht hebben (vb. bij PR en politici, om persconferentie te streamen of om via whatsappgroepen te communiceren onder journalisten om informatie sneller te laten doorstromen). Sommige van die praktijken zullen de dynamieken blijvend veranderen, maar journalisten snakken misschien ook terug naar hun collega’s. “

Wat gaat er dus blijvend veranderen?: “De digitalisering is ingezet, maar mainstream media beseffen misschien nog meer dan anders dat te veel vertrouwen op advertentie-inkomsten hen te afhankelijk maakt van marktschommelingen, en dan abonnementen een meer structurele piste is.”

“MSM gingen ook op zoek naar alternatieve inkomsten die nu moeilijk werden, zoals evenementen, lezingen, etc. Komen deze terug op gang? Of zullen de creatieve oplossingen die men moest vinden op virtuele evenementen te organiseren nieuwe paden openen? Virtuele evenementen blijken alvast een verzadigingsniveau bereikt te hebben, en het is veel moeilijk om uniek te zijn wanneer je ook voor online evenementen concurreert met media van over de hele wereld.”

“De streaming platformen bleken de grootste winnaars en experimenteerden ook met films die rechtstreeks naar het kleine scherm kwamen. Cinemazalen kijken dit met argwaan tegemoet. Gaan mensen terug massaal naar de cinema, of zullen ze voluit genieten van hun net aangekochte breedbeeld TV…? Het zet althans een oude alliantie tussen grote productiehuizen en cinemazalen onder druk.”

“Hebben de MSM hun rol herwonnen? Voor zover ze die al kwijt waren natuurlijk. Het komt uit onderzoek en ervaring doorheen de jaren naar buiten dat bij belangrijke evenementen mensen hun toevlucht zoeken tot traditionele betrouwbare merken. Sommige zullen dat misschien nu blijven doen, waardoor je een ‘corona bump’ krijgt. Andere zullen opnieuw verleidt worden om eerder voor andere diensten te kiezen. Het is nog heel vroeg om in te schatten wat zal blijven plakken. Vele zaken zullen nog moeten blijken.”

• Big tech amazon, FB, google, Apple– wat gaan de digitale markten doen?

OLIVIER BRAET, [email protected], 0487 177 152

Socioloog - mediamarkten

“Corona versnelt de twee belangrijkste evoluties van digitale (media)markten van de afgelopen jaren: Een nog bredere en versnelde adoptie van digitale diensten aan de eindgebruikerszijde, en een groeiende dominantie en marktconcentratie aan de aanbodzijde.”

• Wat kunnen we verwachten mbt anti-wetenschap, zoals de anti-vaxx beweging, fake news of Russische desinformatie. Dienen er aanpassingen te komen op het gebied van cyber security, wetgeving, onderwijs, internationale samenwerking ?

JO PIERSON, [email protected] 0495 201002

https://smit.vub.ac.be/research_area/data-privacy-empowerment

Communicatiewetenschappen, gespecialiseerd in digitale technologie & publieke waarden

"Ik zie volgende evolutie: om de rol van digitale media en het publieke belang bij de heropening van onze maatschappij te begrijpen, moeten we altijd de triade technologische infrastructuur, burgers en socio-economische context meenemen. Ontwikkelingen en problemen omtrent desinformatie, fake nieuws, polarisatie, discriminatie, democratisch deficit, etc. kunnen niet losgekoppeld worden van machtsonevenwichten, het (co)reguleren van big tech als gatekeepers, de reclame-rationale achter algoritmes en in welke mate de burgers data geletterd zijn (zoals kennen van alternatieven à la Signal) dan wel dat er ondersteuning geboden wordt vanwege overheid en civil society.”

“Puur vanuit verdienmodel gedacht zijn desinformatie en filter bubbels geen enkel probleem voor digitale platformen, maar integendeel net een winstgenerator”

ECONOMIE

• Heeft de samenleving, de economie een blijvende digitale sprong gemaakt?

LEO VAN HOVE, [email protected], 0474 24 90 65

micro-economie

"De corona-crisis heeft gezorgd voor een (blijvende) versnelling van de digitalisering van de retailbetalingen in België."

• Zijn investeringen in infrastructuur een weg uit de crisis?

MICHAEL DOOMS, [email protected], 0477 60 61 32

Econoom

“Ik heb serieuze bedenkingen bij het stuk in het relancebeleid rond infrastructuur. Er is een serieus risico dat die budgetten niet onmiddellijk inzetbaar zijn omdat veel infrastructuurprojecten binnen energie, transport sterk gecontesteerd zijn door lokale gemeenschappen en dikwijks verzanden in procedureslagen. Kortom, deze investeringen zijn broodnodig, maar om deze te realiseren, zit je met een hoge complexiteit op het vlak van stakeholder management, hetgeen daarenboven nog wordt versterkt door de complexe staatsstructuur.”

• Moeten we eerst door een economisch dal of zal de economie profiteren van de crisis? En geldt dit ook voor de mensen? En op welke gebieden?

PETER CLAEYS, [email protected], 0479 31 70 62

Macro-economie

“Het is zeker een illusie te denken dat alles zoals voorheen wordt, daar is te veel voor veranderd. Bij een blijvende schuldenberg is wel de vraag hoelang we de economie kunnen blijven stimuleren. Hierbij zijn we ook de Brexit uit het oog verloren. Gaan we een blijvende economische stagnatie of naar de roaring twenties?”

• Economie – het einde van het neoliberalisme?

KOEN BYTTEBIER, [email protected] 0477 87 10 61

Economie en financieel recht

“De aan de gang zijnde Covid-19 crisis heeft in tal van landen die hun economisch beleid baseren op het economisch neoliberalisme, zware problemen veroorzaakt. Op het vlak van preventie is gebleken dat deze landen in grote mate gefaald hebben, zowel om zich voor te bereiden op een pandemie, als om er adequaat op te reageren (bv. 'austerity policy’ toegepast op de zorgsectoren, overmatige privatisering en vermarkting van zorginstellingen, geen voorraden van beschermend materiaal, een zorgwekkende organisatie van de arbeidsmarkt in tal van sectoren, zo bv. de vleesverwerkingsindustrie,…).”

“De vraag wordt thans wat het post-pandemie tijdperk zal brengen, met een primaire, macro-economische bezorgdheid over de buitenmatige geldcreatie en andere vormen van financiële steunverlening waartoe de monetaire instellingen, naast andere overheden, in tal van landen zijn overgegaan, voor bedragen die nog hoger zijn dan tijdens en na de financiële crisis van 2008. De vraag hoe hiermee zal worden omgegaan zal bepalend zijn voor de nabije toekomst, met binnen de Europese context in elk geval als specifieke vraag of we terug snel zullen verzeilen in een doorgedreven, nieuwe 'austerity policy' (die één van de ingrediënten is geweest voor de zorgwekkende manier waarop diverse EU lidstaten op Covid-19 konden reageren).”

• Online winkels

KIM WILLEMS, Marketing en Economie [email protected], 02 629 18 79, 0472-744.200

MALAIKA BRENGMAN, marketing en economie, [email protected], 0498206264

“Onlineshoppen en innovatieve winkeltechnologieën zitten in de lift dankzij COVID-19”

INNOVATIES

Innovaties. Crises brengen innovaties met zich mee denk maar aan de radar. Welke innovaties kunnen we verachten en welke maatschappelijke, technologische veranderingen na een crisis kennen we uit het nabije en verre verleden?

• Robotica, doorbraak van de robot?

BRAM VANDERBORGHT [email protected], 0486522962

Robotica

“De crisis heeft belang van robots voor lokale productie en veerkrachtige maakindustrie op de kaart gezet, ook bijvoorbeeld  om veilig te kunnen werken met social distance rules. Social robots worden ook steeds meer ingezet voor  voor communicatie en monitoringsmaatregelen, zoals bijvoorbeeld de robot Pepper in UZ brussel.”

https://www.tijd.be/opinie/algemeen/de-maakindustrie-moet-veerkrachtiger-worden/10294368.html

https://www.knack.be/nieuws/wetenschap/deze-crisis-zal-een-extra-impuls-geven-aan-robots/article-opinion-1585645.html

• Geschiedenis – wat kunnen we leren uit crisissen?

BART LAMBERT, [email protected], 0483485216

Late Middeleeuwen (14e-15e eeuw), Zwarte Dood/pest, economische verandering –

'De Middeleeuwen worden vaak in verband gebracht met stilstand en immobilisme. In realiteit kreeg Europa tijdens de 14e en 15e eeuw af te rekenen met een reeks schokken die het continent volledig door elkaar schudden. De Zwarte Dood en daaropvolgende pestuitbraken, oorlogen, hongersnoden...: crisissen en het omgaan met de veranderingen die ze veroorzaakten waren een essentieel onderdeel van het leven van zowat elke man en vrouw tijdens de Late Middeleeuwen' –

• De Coronacrisis maakt stelt de maatschappelijke ongelijkheden scherp – we zitten in dezelfde storm maar niet in dezelfde boot. Wat kunnen we uit de geschiedenis van de ongelijkheid leren?

WOUTER RYCKBOSCH, [email protected], 0497 193 804 https://twitter.com/wryckbosch

Historicus sociale ongelijkheid, technologische en economische ontwikkelingen

“Ongelijkheid is van alle tijden, maar soms nam ze toe, soms nam ze af. Het is interessant om uit te zoeken welke factoren daarop invloed hebben uitgeoefend en hoe die ongelijkheid in de tijd zelf verklaard werd. Volgens sommigen zijn oorlogen de ultieme gelijkmakers: ze vernietigen kapitaal en eisen sociale toegevingen. Anderen zien epidemieën als katalysatoren van egalitarisme: ze versterken de onderhandelingspositie van schaarser geworden arbeiders. Maar bovenal zijn het de afgedwongen politieke keuzes die op de lange termijn het effect van een crisis op de ongelijkheid tussen arm en rijk bepalen.”

https://radio1.be/de-geschiedenis-van-de-ongelijkheid

• Wat kunnen we leren van de Spaanse Griep?

NEL DE MUELENAERE, [email protected]  - 0495 879 626

Geschiedenis van humanitaire hulp, sociale en gendergeschiedenis - WO I en Interbellum, Spaanse griep

“Geschiedenis is niet bedoeld om met het vingertje te zwaaien of om simpele lessen te trekken. Als we door het kennen van onze geschiedenis geen fouten meer zouden maken, zouden historici overal ter wereld het hoge woord voeren in expertenpanels en in de media. De geschiedbeoefening is vooral een oefening in kritisch denken en het erkennen dat het verleden niet meer terugkomt en fundamenteel anders is. Er zijn altijd nieuwe factoren en een nieuwe maatschappelijke context. Dat was ook zo in 1918. De medische wetenschap stond toen bijlange nog zo ver niet als vandaag. Men wist zelfs niet dat men met een virus te maken had. Er was al vier jaar een wereldoorlog aan de gang, er was censuur, politiek wantrouwen, een gebrek aan communicatiemiddelen, coherent beleid en veel minder informatie.

Toch is historisch besef van epidemieën en pandemieën wel degelijk nuttig. Dankzij de geschiedbeoefening kunnen we perspectieven toevoegen en betere scenario's uitdenken. Kijk maar naar de snelle en doeltreffende respons van Taiwan wat tot een relatief mild verloop van corona heeft geleid. De beleidsmakers hadden al ervaring met een soortgelijk coronavirus in het begin van de 21e eeuw, namelijk SARS

Wat we kunnen leren uit de situatie in 1918-19 is dat we moeten blijven investeren in nationale gezondheidzorg, want de onrechtstreekse gevolgen van een pandemie laten zich nog vele jaren later voelen. Niet alleen door de dodentol en de persoonlijk drama's, maar ook door de gevolgen van een langdurende ziekte. Want ook na de Spaanse Griep hadden veel mensen nog last van geheugenproblemen, vermoeidheid en longproblemen. Meer zelfs, studies naar de generatie kinderen die geboren werd tijdens de pandemie of net erna, tonen dat die generatie het op alle vlakken minder goed deed. Die kinderen hadden een lagere scholingsgraad, ze deden meer een beroep op sociale voorzieningen, hun gezondheid was slechter en ze stierven vroeger. De generatie had een duidelijke achterstand.

Uit de geschiedenis leren we ook dat de ongelijkheid die er al is in de samenleving in tijden van pandemie groter en zelfs dodelijker wordt. De mortaliteit lag tot 50 procent hoger bij de armere bevolking. De arme bevolking had vaak onderliggende aandoeningen, ze leefde in slecht geventileerde huizen, dicht op elkaar, kon niet rekenen op een degelijke gezondheidszorg en het vertrouwen in de medische autoriteit was veel kleiner. Bovendien bereikten de maatregelen de kwetsbare groepen niet.

Verder weten we door de Spaanse Griep dat bij een pandemie niet-farmaceutische maatregelen de beste optie zijn bij gebrek aan medicijnen of vaccins. Uit een onderzoek naar lockdowns bleek dat een vroege, intensieve en lange lockdown leidde tot 50 procent minder slachtoffers. Een eerlijke risicocommunicatie waarin de ernst van de situatie werd onderstreept, was een belangrijke factor voor de bereidwilligheid van de bevolking om zich aan de lockdown te houden. Valse geruststellingen van publieke autoriteiten zorgden daarentegen voor een gebrek aan wantrouwen.

Maar wat de Spaanse Griep gelukkig ook heeft aangetoond, is dat pandemieën niet blijven duren en dat de samenleving kan herstellen. Na de Spaanse Griep braken de Roaring Twenties aan, een periode van economische groei en een bloei in de culturele productie.”

• Medisch wereld - Wat levert Corona op?

Nooit werd een nieuw geneesmiddel zo snel en zo uitgebreid toegediend als het ‘boodschapper ribonucleïne zuur’ of nu beter gekend onder de naam van ‘messenger RNA’.  Tot voor de toediening van mRNA als vaccin tegen het SARS-CoV2 virus, werd mRNA toegediend aan hoogstens een honderdtal patiënten.  Op enkele maanden tijd werden al miljoenen mensen geïnjecteerd met mRNA.  

KARINE BRECKPOT,  [email protected]

Oncologie, mRNA, immuuntherapie

Meer info: https://researchportal.vub.be/en/persons/karine-breckpot

KRIS THIELEMANS, [email protected] 0485 109 658

Oncologie, immuuntherapie

“Ik veronderstel dat we in de nabije toekomst nog veel mRNA vaccins zullen zien; ook mRNA versies van reeds op de markt zijnde vaccins.”

• Scholen en digitalisering

JO TONDEUR, [email protected], 0494 542 050

blended learning – digitaal onderwijs

“Het onderwijs gaat volop voor blended learning”

MOBILITEIT

De fietsrevolutie in de steden  - Stedelijke mobiliteit en openbaar vervoer

CATHY MACHARIS, [email protected], 0479 39 55 49

co-directeur MOBI, expert mobiliteit

“Wij hebben de tendens inzake mobiliteit zeer intensief bijgehouden. Hieruit konden we vaststellen dat werkgevers en werknemers aangeven dat telewerken een blijver is. Met betrekking tot het openbaar vervoer zien we dat de mensen na een harde drop langzaamaan terug gebruik maken van OV. De grote winnaar van de crisis is zonder twijfel de fiets. Niet enkel gingen veel meer mensen fietsen, de trend werd ook nog sterk ondersteund door investeringen in fietsinfrastructuur. De fiets zal niet zo snel verdwijnen uit het straatbeeld en wordt een vaste factor in de mobiliteit. Zo kan men vooral zeggen dat de coronacrisis een grote versneller richting duurzaam mobiliteitsbeleid is geworden. Maar wij zien wel nog  steeds nood aan consultatie en participatie van alle betrokken partijen om deze versnelling te securiseren.”

GEERT TE BOVELDT, [email protected], 0488 58 71 02

Mobiliteit

“Voor velen is corona natuurlijk een catastrofe, maar de impact op het milieu is zeer positief, met name door de terugval van het aantal verplaatsingen. We moeten dit momentum aangrijpen om onze mobiliteit om te vormen. Never waste a good crisis. Verschillende overheden hebben initiatieven genomen (‘coronafietspaden’) maar steun aan de auto- en luchtvaarsector laat zien dat veel overheden nog niet echt een structurele omvorming aandurven.

Telewerken is in eerste instantie natuurlijk zeer positief vanuit mobiliteitsoogpunt, omdat er minder overbodige verplaatsingen gebeuren. Er is wel een risico dat mensen de kans grijpen om nog verder buiten de steden te gaan wonen, waardoor ze misschien wel minder zullen pendelen, maar wel langer en verder.

Transportplanning is van oudsher gebaseerd op lange-termijnvoorspellingen op basis van modellen, wat nodig is om beslissingen te maken voor lange-termijninvesteringen. De pandemie heeft ons weer eens geleerd dat zeer behoedzaam moeten zijn met voorspellingen, omdat grote niet-voorspelbare schokken ervoor zorgen dat we er steeds weer naast zitten. We moeten toe naar een nieuw soort transportplanning die beter is voorbereid op zulke schokken; robuuster en meer resiliënt.”

MAATSCHAPPIJ

• Sociale effecten -  Zijn we onze sociale vaardigheden verleert? Kunnen we onmiddellijk terug naar een normaal sociaal leven?

FRANK VAN OVERWALLE, [email protected], 0499 26 62 49

Sociaal psycholoog

“Onderzoek geeft aan dat dit geen probleem is voor de meesten van ons die geen mentale problemen hebben ondervonden van/tijdens de crisis. Waarom? Uit eerste hand getuigenissen van onderzoekers die voor vele maanden in isolatie leefden aan de Zuidpool en uit onderzoeksgegevens, blijkt dat de social hersenen niet waren veranderd. Wel waren gebieden gekrompen die te maken hadden met ruimtelijk vermogen, wat ook te verwachten is gezien deze onderzoekers voor vele maanden in beperkte onderzoeksruimten moesten leven zonder dat ze veel in de koude buitenruimten zich mochten bewegen. Ook uit informele getuigenissen blijkt dat sociale vaardigheden sterk op de proef werden gesteld, en moesten aangescherpt worden. Door het lange verblijf samen met een klein aantal mensen moesten conflicten opgelost worden, in plaats van vermeden. Dat vergde veel van de sociale vaardigheden van de mensen zelf, en van de leidinggevenden die daar niet altijd op voorbereid waren, en een sociale mix moesten uitdenken met niet teveel conflicten (bv: gebroken relaties)  en toch gemotiveerde samenwerking in de groep. Samengevat: Covid heeft onze sociale vaardigheden op de proef gesteld en heeft een beroep gedaan op onze sociale creativiteit om in beperkte kring toch zoveel mogelijk prettig en zonder ruzies met elkaar om te gaan.

Er is dus niet veel reden om te verwachten dat we moeilijkheden gaan ondervinden wanner we meer sociale vrijheden krijgen binnenkort.

“Enig voorbehoud kan wel gemaakt worden voor de jeugd, van wie de hersenen zich verder ontwikkelen en “rijpen” tot 25 jaar. Vooral de sociale breingebieden komen in dit rijpingsproces aan bod. Door de Covid crisis zou die rijping wel enige vertraging kunnen oplopen, met misschien onherroepelijke gevolgen omdat die aan een tijdsframe gebonden is. Maar tot nu toe zijn mij hierover geen onderzoeksresultaten bekend, en zal dit ook niet zo gemakkelijk vast te stellen zijn, omdat jongeren (net zoals volwassenen) erg individueel verschillen in de mate dat ze behoefte hebben en gebruik maken van kleine of grote groepen van sociale contacten, en in hun sociale vaardigheden en motivatie.”

• Hoe zijn onze sociale contacten veranderd? Leren we ooit weer iemand kennen buiten onze smartphone om? (op een terrasje bvb)

HUBERT VAN PUYENBROECK - [email protected] - 0494 70 07 27

Seksualiteit en seksuele relaties

“Hoe relaties gaan veranderen is altijd moeilijk te voorspellen. Mensen hebben een kort geheugen. Ik verwacht dus eigenlijk wel dat we alle beleving van stress, angst en onzekerheid binnen een jaar achter ons zullen laten. Er is een grote beweging naar het normaal van vroeger – terug een terrasje doen, naar de sauna gaan, op reis gaan. We zijn conservatief van inborst. Wij willen wel verandering maar voelen ons uiteindelijk het veilgist als alles blijft zoals het is.

Een groot verlangen naar herstel, dus en vooral nood aan huidcontact. Mekaar ontmoeten en een kus geven. Daar is er misschien wel een groep die daar terughoudender in gaat zijn en dat zijn de tieners en adolescenten. Bij hen is dat niet ingeburgerd en daar kan het wel zijn dat er vanuit het jaar van afstand een blijvende sociale cultuur ontstaat die afwijkt van hoe het vroeger was.”

IGNACE GLORIEUX  - Tijdssociologie [email protected], 0475 25 48 02

“Het dagelijkse leven staat door de coronacrisis nog steeds op zijn kop. Gescheiden levenssferen zoals werk en gezin vielen plots samen, de verdeling van het werk tussen mannen en vrouwen veranderde, onze tijdsbestedingspatronen, onze sociale relaties veranderden,…enz. Wij onderzoeken de gevolgen. Wat is er veranderd, hoe passen we ons aan en welke effecten kan dit hebben op lange termijn?”

JESSY SIONGERS – [email protected], 0471 96 08 69

Sociologie van de jeugd

“Vanuit het Kenniscentrum Cultuur- en Mediaparticipatie hebben we een face-to-face bevraging bij ruim 2000 Vlamingen over hun vrijetijdsbesteding (participatiesurvey) on hold gezet, omdat in deze tijden van Corona de mondelinge afname van enquêtes niet langer verantwoord is. De survey moet toelaten vergelijkingen te maken met de metingen in 2014, 2009 en 2004 (zie ook webtool op www.participatiesurvey.be ). We kunnen wel nu al stellen dat de vrijetijdsbesteding van Vlamingen in 2020 er geheel anders zal uitzien. Dit geldt in het bijzonder voor jongeren die het sterkst deelnemen aan het georganiseerd vrijetijdsaanbod en waarvoor het ontmoeten van vrienden zeer centraal staat in de keuze van vrijetijdsactiviteiten.”

• Werk. Wat gaat er definitief veranderen op kantoor, met de combinatie werk/privé?

SARA DE GIETER - [email protected] - 0474 40 20 25

Organisatiepsychologie, personeelsbeleid

“Ik onderzoek de interactie tussen werk en privé. Vandaag zitten de kenniswerkers al maanden thuis. De grens tussen werk en privé is meer vervaagd dan het voordien soms al was. Maar de mensen hebben zich ondertussen ook aangepast en hebben naast de nadelen hiervan ook voordelen voor zich ontdekt. Op werkvlak voorzie ik dus wel dat er een paar dingen blijvend zullen veranderen. Vele bedrijven praten ondertussen over het hybride werken, dat is gestructureerd deels werken op locatie en deels thuis, over het besparen op lokalen, enz. Maar het zal veel werk zijn om hierin een evenwicht te vinden. Wanneer moet men op werk zijn, wanneer niet, hoe reorganiseer ik als bedrijf werk naar een structurele hybride vorm?

De werknemers wederom hebben een nieuw evenwicht gevonden en zullen in toekomst vermoedelijk hun tijdsindeling in vraag gaan stellen. Tijd die naar verplaatsing van en naar werk gaat. Tijd die meer naar het familieleven ging. Voor hen zal het sterk gaan over de betekenis van werk en privé en de balans daartussen. Dat zal een afwachten worden naar hoe de werknemer het werk zal reorganiseren en dat vergelijken met het evenwicht dat zij zelf graag zien tussen werk en privé.”

POLITIEK

• Europese Unie. Is de EU er slechter of beter uitgekomen? Wat kan ze er uit leren?

LOUISE HOON, [email protected], 0474 86 27 36

Politicologie

“Al lang voor de pandemie was de Europese Unie in een staat van onzekerheid, opeenstapelende crises en interne verdeeldheid beland. Corona heeft de breuklijnen die o.a. de eurocrisis, de vluchtelingen en migratiecrisis en de rechtstaatscrisis in Centraal- en Oost-Europa alleen maar verdiept. De Unie en het integratieproces bevinden zich in een staat van constant crisis-management. Er blijft daarbij weinig ruimte voor de nodige hervormingen en blik op de lange termijn. Je kunt de pandemie dus enerzijds interpreteren als een trigger voor disintegratie, het verder uiteenvallen van de EU. Anderzijds is de pandemie ook een moment van ongeziene samenwerking en verdere integratie geweest (en belooft de toekomst dat proces voort te zetten). In de eerste fase was er een totaal gebrek aan gezamenlijke coördinatie (unilaterale beslissingen om grenzen te sluiten, run op medisch materiaal, gebrek aan steun voor landen die het eerst en zwaarst getroffen werden). Maar de Commissie trok al snel het laken naar zich toe, bv. met het SURE programma (dat werkloosheidsuitkeringen verzekert), door de fiscale regels voor lidstaten tijdelijk te versoepelen, door een ambitieus economisch reddingsplan te presenteren & met een gezamenlijk vaccinaankoopprogramma. Hoewel geen van die Europese reacties op de pandemie vlekkeloos en volgens de wensen van de Commissie verliep, is het ontstaan en de uitvoering ervan wel degelijk een fikse bevoegdheidsuitbreiding voor de EU, met name voor de Commissie. Vooral het feit dat de Europese landen nu gezamenlijke schulden aangaan, is een gamechanger voor het Europese project en lijkt een stap vooruit die (ook al wordt ze als tijdelijk gepresenteerd) moeilijk ongedaan gemaakt kan worden. Voor burgers is de Europese Unie in deze crisis ook een stuk zichtbaarder geworden, zowel op een positieve, als op een negatieve manier. We kunnen verwachten dat dat enerzijds meer euroscepticisme zal genereren, maar ook meer steun voor verdere integratie, en meer interesse in Europese politiek. De pandemie is dus vooral een heel kritisch moment voor de EU, de tijd moet uitwijzen of ze ons dichter bij elkaar, of verder uit elkaar drijft.”

• Belgische politiek

DAVE SINARDET – [email protected], 0473 976 990

Politicologie federalisme, nationalisme, Belgische politiek 

Dave Sinardet, professor politieke wetenschappen en federalisme-expert, ziet Corona een belangrijke impact hebben op de debatten over de staatshervorming: “Het werd duidelijk dat tijdens een crisis één overheidsniveau de regie in handen moet kunnen nemen. Maar officieel bestaat er geen hiërarchie der normen in het Belgische federalisme. Die moet er in noodsituaties dus misschien wel komen. Voor pandemieën, maar misschien ook voor andere noodsituaties, zoals terrorisme of cyberaanvallen en misschien ook klimaat. Een recent advies van de Raad van State wijst in die richting.”

Professor Sinardet ziet dat de Coronacrisis ook het debat over de bevoegdheidsverdeling rond gezondheidszorg weer op scherp heeft gezet: “Zowat iedereen is het nu eens dat gezondheidszorg nu veel te versnipperd is over de verschillende niveaus. Bij heel wat virologen, medisch personeel op het terrein én bij de bredere publieke opinie heeft Corona de roep om een herfederalisering van de gezondheidszorg doen toenemen. Maar het federaal regeerakkoord bepaalt daarentegen dat deze materie nog verder opgesplitst moet worden, een eis van CD&V die al voor Corona bestond. Op de uiteindelijke bevoegdheidsverdeling zal Corona dus weinig impact hebben.”

KLIMAAT  

Energietransitie

TOMAS WYNS – [email protected], 0473 84 03 22

fysicus - expert energietransitie Groene relance - Nieuw industriebeleid - Hogere klimaatambitie Europa

“Het komende jaar gaan we de implementatie zien van de hogere Europese klimaatambitie naar 2030. Dit zal gepaard gaan met nieuwe wetgeving maar ook initiatieven die groene investeringen aanmoedigen als herstel van de covid crisis.”

Klimaat

WIM THIERY– [email protected], 0485 70 80 18

Klimaatwetenschap

“Wereldwijd verhogen overheden hun inspanningen om de COVID-19 crisis het hoofd te bieden, en laten daarmee zien hoe een antwoord op een wereldwijde crisis eruit kan en moet zien: overheidsmaatregelen op basis van wetenschappelijke kennis en individuele gedragsveranderingen die samen resultaat bereiken, met de nadruk op het beschermen van de meest kwetsbaren.”

(gebaseerd op: https://climateanalytics.org/blog/2020/responding-to-a-global-crisis-the-coronavirus-pandemic-and-the-climate-emergency/)