Europese primeur: opening onderzoekscentrum hoge cryo-elektronenmicroscoop
Cryo-elektronenmicroscoop verlegt grenzen ontwikkeling medicijnen
Woensdag 19 september 2018 — Het centrum voor Structurele Biologie (VIB-VUB), onder leiding van Professoren Jan Steyaert en Han Remaut opent vandaag officieel op de Brusselse VUB-campus het ‘International Center for Bio Electron Cryogene Microscopy’ (BECM). Het onderzoekscentrum huisvest de grootste cryo-elektronenmicroscoop (cryo-EM) van Europa. Hiermee zijn ze, naast Japan, het enige centrum ter wereld met dergelijke vooruitstrevende infrastructuur. De microscoop verlegt de grenzen van het onderzoek naar actieve eiwitten voor de ontwikkeling van geneesmiddelen en zal door zijn unieke karakter 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 werken.
De voor Europa unieke microscoop, die dankzij een toelage van 4 miljoen euro van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen geïnstalleerd werd, laat toe om de bouwstenen van het menselijk lichaam met atomaire precisie in beeld te brengen. Het VIB-VUB centrum voor Structurele Biologie is wereldwijd vermaard voor haar onderzoek naar de structuur en de functie van eiwitten. Levende wezens van mensen tot en met bacteriën zijn opgebouwd uit duizenden verschillende eiwitten, elk met een unieke structuur en nodig voor een andere functie in de cel. Deze eiwitten zorgen dat de cel naar behoren functioneert. Maar ze zijn ook een levensbelangrijk doelwit van medicatie voor de bestrijding van ziektes.
Ondanks het vitale belang van eiwitten voor de effectiviteit van geneesmiddelen, is de functie van amper een derde van de menselijke eiwitten bekend. Slechts van een tiende kennen we ook de structuur. Wetenschappers zoeken daarom al jaren naar geschikte beeldvormingstechnieken die het toelaten om een atomaire inkijk te krijgen op het functioneren van deze moleculen en hun onderlinge interacties.
Prof. Jan Steyaert (VIB-VUB): “De kennis van de structuur van een eiwit – weten waar elk atoom zich precies bevindt – is belangrijk voor een beter begrip van het menselijk lichaam. Als we de functie en structuur van alle eiwitten zouden kennen, zouden we alle ziektes begrijpen en kunnen we werken aan methoden om deze te verhelpen. We zouden het defecte eiwit kunnen vervangen of genezen, want medicijnen werken in op de eiwitten.”
De nieuwe microscoop laat de onderzoekers toe om eiwitten te bestuderen die voordien via geen andere methode met een dergelijke precisie in beeld gebracht konden worden. Het toestel is zo uniek dat ook andere universiteiten én biotechbedrijven in de rij staan om er metingen op te doen.
Prof. Han Remaut (VIB-VUB): “Tot nog toe werkten we vooral met de techniek van X-stralenkristallografie, waarbij X-stralen door een eiwit worden gejaagd in een deeltjesversneller. De resultaten zijn zeer goed, maar het grote nadeel is dat het alleen kan bij eiwitten die vooraf gekristalliseerd werden, en daar wringt het schoentje. Dat lukt lang niet altijd en is vaak een jarenlange zoektocht. De structuur van veel eiwitten blijft dus onbekend, zeker wanneer deze flexibel zijn of zich organiseren in grotere complexen via onderlinge interacties.”
Het nieuwe centrum is gehuisvest in voormalige studentenkoten centraal gelegen op de Etterbeekse VUB-campus. De modernistische betonnen modules werden in de jaren zeventig gebouwd door architect Willy Van Der Meeren.
De nieuwe faciliteit wordt vandaag officieel geopend door Vlaams Minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport Philippe Muyters. “Onze onderzoekers, universiteiten en onderzoekscentra zijn van wereldniveau, dat bewijst deze unieke microscoop opnieuw. Als overheid is het onze taak om te investeren in de ideale omstandigheden voor onze onderzoekers, want nieuwe ontdekkingen hangen vaak samen met verbeterde apparatuur. Maar ook de juiste focus en samenwerking over verschillende disciplines heen is belangrijk. Ik ben dan ook blij dat VIB en VUB hier samen aan werken, en de infrastructuur ook ter beschikking zullen stellen van de farmaceutische industrie. Nieuwe doorbraken zullen op die manier niet lang op zich laten wachten, daar ben ik van overtuigd.”
Cedric Ververken is CEO van VIB-VUB spin-off Confo Therapeutics. “De opening van het state of the art BECM centrum is een mijlpaal voor VIB-VUB, en biedt ook nieuwe mogelijkheden voor Confo Therapeutics als industriële partner. Met de hoge resolutie elektronen-microscoop zullen onze wetenschappers met VIB-VUB de 3D-structuur van eiwitten kunnen bepalen, zodat we op een efficiëntere manier betere geneesmiddelen kunnen ontwerpen.”
Nobelprijswinnaar cryo-electron microspy eregast op inauguratie
Eregast op de officiële inauguratie, in het bijzijn van 300 genodigden, is Professor Richard Henderson (Medical Research Council, Cambridge, UK), Nobelprijs Chemie 2017 voor ‘developing cryo-electron microscopy for the high-resolution structure determination of biomolecules in solution’. Zijn onderzoek, samen met Professoren Jeacques Dubochet en Joachim Frank, naar de ingenieuze werking van de cryo-elektronenmicroscoop betekende volgens het Nobelcomité een doorbraak in de studie van levende actieve eiwitten.
Meer info:
GSM Jan Steyaert: 0495 270248
GSM Han Remaut: 0499 708050