Effecten klimaatopwarming tienduizenden jaren zichtbaar

De VUB-onderzoeksgroep Fysische Geografie onder leiding van prof. Philippe Huybrechts maakte projecties voor de stijging van het zeeniveau tijdens de komende 10.000 jaar. Ze deden dit voor een reeks van klimaatscenarios die gaan van een CO₂-piek tijdens de komende 30 jaar tot het uitstoten van de meeste beschikbare CO₂ reserves tijdens de komende 200 jaar. Het hoogste scenario houdt ook rekening met een versterkt broeikaseffect wanneer de permafrost op land en op de oceaanbodem smelt en methaan hierdoor in grote hoeveelheden zou vrijkomen.

Afhankelijk van die uitstoot van broeikgasgassen zal het zeeniveau tussen de 9.2 m en 37.4 m stijgen. De Groenlandse ijskap zal in elk scenario volledig verdwijnen, terwijl de Antarctische ijskap grotendeels intact blijft bij een laag-emissiescenario en tot de helft van zijn massa kan verliezen in een hoog-emissiescenario. Pas na  10.000 jaar is het zeeniveau weer in evenwicht met de klimaatverandering en zal de stijging weer dalen tot maximaal 5 cm per 100 jaar. Voor het hoge-emissiescenario zal het zeeniveau tijdens de eerste tweeduizend jaar met gemiddeld meer dan 1 m per eeuw stijgen. Voor het lage emissie-scenario is die stijging voor dezelfde periode 10 keer lager, met gemiddeld 11 cm per eeuw. De snelheid waarmee het  zeeniveau stijgt is dus sterk afhankelijk van de totale hoeveelheid uitgestoten CO₂.

Bij een hoog-emissiescenario staat Vlaanderen onder water

De huidige stijging van het zeeniveau komt van de expansie van oceaanwater dat warmer wordt en door het smeltwater van gebergtegletsjers. De gebergtegletsjers zullen wellicht het grootste deel van hun volume tegen het einde van de 21^e eeuw verliezen. De grootste bijdrage komt evenwel van de ijskappen. De Groenlandse ijskap zal bij een laag-emissiescenario het meest tot de stijging van het zeeniveau bijdragen,  terwijl de Antarctische ijskap de grootste bijdrage zal leveren bij een hoog-emissiescenario.

Dit komt door de aantrekkingskracht (gravitatie) van de ijskappen op het oceaanwater dat rond de ijskappen ligt. Als die ijskappen smelten, stijgt het zeeniveau in de buurt van de ijskappen relatief minder sterk of daalt het zelfs omdat de aantrekkingskracht tussen de ijskap en het omliggende water verdwijnt. Maar verder weg van die ijskappen stijgt het zeeniveau echter sneller dan gemiddeld. Omdat de Antarctische ijskap ver weg ligt van België, zou de zeeniveaustijging als gevolg van het smelten van landijs op Antarctica sterker doorwegen dan het smelten van landijs op Groenland.

Jonas Van Breedam: “Deze studie toont aan dat het effect van de huidige opwarming op het zeeniveau voor duizenden jaren zichtbaar zal blijven, vooral door de trage reactiesnelheid van de Groenlandse en Antarctische ijskappen op een verandering in temperatuur. Als we de emissies van CO₂ niet snel tot nul kunnen herleiden, zal Vlaanderen, met uitzondering van een deel van Limburg, zo goed als volledig onder het zeeniveau komen te liggen.”

publicatie in Earth System Dynamics: https://doi.org/10.5194/esd-11-953-2020

Contact:

Jonas Van Breedam – [email protected] - 0494602514

Philippe Huybrechts – [email protected] - 0474993395

Figuur 1: Stijging van het globale zeeniveau tijdens de komende 10.000 jaar.

Figuur 2: Bijdrage van de Antarctische ijskap, de Groenlandse ijskap, de uitzetting van oceaanwater en de gebergtegletsjers aan het globale zeeniveau voor een laag-emissiescenario (MMCP2.6) en een hoog-emissiescenario (MMCP-feedback).