Difference Day 2022: ULB en VUB eren verdedigers van persvrijheid in context van oorlog in Oekraïne

• de Belarusian Association for Journalists (BAJ). BAJ zet zich al 26 jaar in voor de rechten en de ondersteuning van Wit-Russische journalisten en onafhankelijke media die in het autocratische regime van Loekasjenko bedreigd en vervolgd worden,
• en aan The Fix, een internationale organisatie door en voor journalisten, die sinds het begin van de oorlog in Oekraïne aan de basis van een consortium staat dat hulp biedt aan collega-journalisten in Oekraïne.

Zij ontvangen de award voor hun cruciale en moedige bijdrage aan de vrijheid van denken, van schrijven en van meningsuiting. VUB en ULB willen met de award, uitgereikt maandagavond 2 mei  op de European Gala Award Ceremony for Freedom of Expression in Bozar, de aandacht vestigen op journalistiek in een oorlogsgebied zoals Oekraïne én de strijd om persvrijheid in de omliggende autocratische en dictatoriale regimes, zoals Wit-Rusland. 

De Award Ceremony vindt plaats in het kader van Difference Day, het jaarlijks terugkerende event rond 3 mei van VUB en ULB waarbij beide universiteiten blijven hameren op het belang van persvrijheid en vrije meningsuiting en aandacht blijven vorderen voor het soms ronduit gevaarlijke werk van journalisten. Difference Day 2022 loopt van 2 tot en met 5 mei.

Ook aanwezig op de Award Ceremony is Ruslands meest bekende cartooniste Victoria Lomasko. Zij vluchtte in maart naar Brussel met de hulp van Clin d’Oeil Films, een productiehuis dat documentaires over vrouwelijke cartoonisten maakt. Een paar weken geleden begon Victoria hier dan aan een vierdelige muurschildering. Zij doet dit op grote panelen (in totaal 3m hoog en 7m20 breed) bij GC Nekkerdal in Laken. Het werk is een anti-oorlog statement – een moderne Guernica. Het project wordt ondersteund door deMens.nu, VUB en ULB. Het werk wordt op de galavond ingehuldigd. Nadien verhuist haar werk beurtelings naar de campussen van de VUB, ULB en EhB. Victoria Lomasko ontvluchtte haar land om te ontsnappen aan de dictatuur en de censuur die haar werd opgelegd. Maar in België ondervindt zij nieuwe moeilijkheden als gevolg van de Rusland-boycot die door West-Europa wordt opgelegd. Een platform geven aan Russische stemmen is tegenwoordig een delicate maar uiterst noodzakelijke zaak.

Aankondiging Eredoctoraten

Tijdens de Award Ceremony werden ook de eredoctoraten aangekondigd. Dmitry Muratov, journalist bij Russische krant Novaja Gazeta, en Maria Ressa, Filipijnse journaliste en Nobelprijswinnaar voor de vrede in 2021, accepteerden op 2 mei de titel van Doctor Honoris Causa. Zij zullen op een later moment naar Brussel reizen om de titel in  ontvangst te nemen.

De Award winnaars

The Fix - https://thefix.media/

The Fix heeft diepe wortels in Oekraïne. Mede-oprichter Daryna Shevchenko, is momenteel CEO van de Kyiv Independent, waar zij momenteel ook woont. Een tweede mede-oprichter, Jakub Parusinski, is de voormalige CEO van de Kyiv Post. Hoofdredacteur Zakhar Protsiuk is Oekraïner, net als verschillende medewerkers en teamleden.

The Fix mobiliseerde bij het begin van de invasie meteen alle mogelijke middelen om hun collega's in de Oekraïense media-industrie te steunen. Zij doen dit adhv een coalitie van organisaties, waaronder de Nederlandse media-ngo Are We Europe, Jnomics en de Oekraïense NGO Media Development Foundation, vrijwilligers, en met de steun van een breed scala aan uitgevers en een groeiende lijst van Oekraïense media, waaronder Ukrainska Pravda, Zaborona, Detector Media, Liga.net, Ukrainer, hromadske, Slidstvo en andere. Steun wordt in de eerste plaats toegekend op basis van de urgentie van de behoeften, en wordt vervolgens evenredig verdeeld. Dankzij het uitgebreide netwerk van de Oekraïense NGO Media Development Foundation in regionale en lokale media staat The Fix in contact met een netwerk van 100 publicaties in het hele land. Op basis van een vereenvoudigde procedure wordt kleinere, maar onmiddellijke steun verleend waar en wanneer de media dat het meest nodig hebben. Zij konden tot nu 2,3 miljoen euro inzamelen voor algemene steun aan de Oekraïense mediasector, zowel via GoFundMe als rechtstreeks en doneerden onafhankelijk daarvan meer dan 1,8 miljoen euro aan Kyiv Independent, met wie zij nauw samenwerken.

Jakub Parusinski: “Dit is veel geld en wij behandelen de bijdragen met het grootste respect. Wij handelen voorzichtig, maar met spoed: In oorlogsomstandigheden moeten cruciale beslissingen binnen enkele uren, soms minuten, worden genomen. Het geld gaat er nu even snel uit als het binnenkomt. Ons hoofddoel is in de eerste plaats levens te helpen redden, en vervolgens de onafhankelijke en ethische media van Oekraïne te beschermen - een belangrijk onderdeel van het sociale weefsel van Oekraïne in deze verschrikkelijke tijd. De Oekraïense media werken de klok rond om objectieve informatie te brengen, terwijl ze tegelijkertijd te maken hebben met extreme logistieke en operationele uitdagingen: het verplaatsen van niet-essentieel personeel uit de actieve gevechtszones, het organiseren van essentiële voorraden, het omgaan met aanvallen op de fysieke en technische infrastructuur.”

BAJ – The Belarusian Association for Journalists - https://baj.by/en    

De Belarusian Association for Journalists (BAJ) is een van de belangrijkste NGO's van Belarus. Het werd opgericht in 1995, een jaar nadat A. Loekasjenko aan de macht kwam. Het is een onpartijdige vereniging van mediawerkers, die zich inzetten voor de vrijheid van meningsuiting en onafhankelijke journalistieke ideeën in Witrusland. Dit is geen evidente bezigheid in het dictatoriale regime van Loekashenko. Zo hebben onafhankelijke mediaorganisaties en journalisten in Belarus sinds de presidentsverkiezingen van 2020 te maken met een verhoogde repressie door de staat. BAJ documenteerde meer dan 500 aanhoudingen, honderden arrestaties en boetes, en tientallen strafzaken en gevangenisstraffen tegen verslaggevers, redacteuren en mediabeheerders. Velen werden gedwongen hun publicaties stop te zetten of het land te ontvluchten om vanuit ballingschap te werken. De autoriteiten lanceerden ook een repressieve campagne tegen BAJ.

Zo vielen vorig jaar, op 16 februari 2021, veiligheidstroepen binnen bij de leden en op het kantoor van BAJ. Dergelijke huiszoekingen vonden niet enkel bij BAJ en haar leden plaats maar doorheen het hele land bij mensenrechtenactivisten, journalisten en actievoerders. Eind augustus van dat jaar bewilligde het Hooggerechtshof de vraag van het Ministerie van Justitie en werd  BAJ ontbonden. BAJ opereert sindsdien vanuit Litouwen.

Difference Day 2022 – 2 tem 5 mei

Difference Day 2022 wordt georganiseerd door Vrije Universiteit Brussel, Université libre de Bruxelles, Erasmushogeschool Brussel, BOZAR, Evens Foundation. Zij krijgen hierbij de steun van de Vlaamse en Franstalige media, Bertelsmann, EBU, EPC, het Europees Parlement, de EC, het European Democracy Endowment fund en de ministers van media van beide landsdelen.

Het volledige programma is te vinden op https://www.differenceday.com/event. Bij vragen over het progamma kan u terecht via [email protected]. Een kleine samenvatting met de belangrijkste highlights vindt u in het document in bijlage.