VUB-prof Cathy Macharis lanceert transitieboek

Macharis: “Klimaat heeft een even hoge urgentie als covid19, laten we daarom niet talmen en inspelen op de nieuwe relance die we nodig hebben. Een transitie kan heel snel gaan, zowel bij het personenvervoer als in het goederentransport. Mensen maar ook bedrijven zijn op zoek naar duurzame oplossingen en staan klaar om de switch te maken. Ik stel in mijn boek een duurzame transitie van ons mobiliteitssysteem voor, die niet werkt volgens de oude recepten.”

De transportsector heeft een belangrijke impact op de klimaatsverandering. De sector is verantwoordelijk voor een vierde van de uitstoot en het is een sector die erg sterk groeit. Het goederen- en personenvervoer is hierdoor hét probleemkind om de doelstellingen voor het verminderen van de CO2-uitstoot tegen 2050 met 80 tot 95 procent te halen. De uitdaging is enorm en ondanks het feit dat technologie hierbij kan helpen, kan technologie alleen het probleem niet verhelpen. Prof Macharis vertaalt het halen van die klimaatdoelstellingen – die voor de uitstoot van broeikasgassen een reductie met een factor 8 inhoudt – in een concreet en duurzaam mobiliteitsplan. Haar boek pleit voor dringende maar haalbare verandering, zonder vingerwijzen, hysterie of het pessimisme dat zo vaak eigen is aan het klimaatdebat.

De eerste 4V's staan voor type maatregelen. De volgorde is hier van belang:

• 1° Vermelden: Het meten van alle aspecten van transport. Wat is nu precies duurzaam en wat niet? Hoe duurzaam is ons gedrag? Wat zijn de kosten van transport? Is online bestellen bijvoorbeeld duurzaam en wat is de impact van elektrische wagens indien de gehele levenscyclus wordt bekeken? Op basis van het onderzoek van de onderzoeksgroep MOBI worden deze vragen genuanceerd en duidelijk beantwoord.
• 2° Vermijden: In dit maatregelenpakket wordt er gekeken hoe er aan de bron kan ingegrepen worden in ons verplaatsingsgedrag. Hoe we de ruimtelijke ordening structureel moeten richten naar nabijheid en hoe het goederenvervoer kan inspelen op circulaire economie. De coronacrisis heeft al aangetoond hoe  door online werken en ontspannen ontzettend veel voertuigkilometers kunnen vermeden worden.
• 3° Verschuiven: Als transport niet kan vermeden worden, kan het mogelijk wel verschoven worden naar meer milieuvriendelijke transportmodi. Het verschuiven van wegtransport naar het spoor, de binnenvaart, cargofietsen. Het verschuiven van personenverkeer naar deelauto’s,  -fietsen en -steps in combinatie met openbaar vervoer. De verschuiving van het traditionele bezit van een wagen om zich mobiel te voelen naar het bekijken van mobiliteit als een dienst wordt ook besproken.
• 4° Verschonen: Als er dan toch met de wagen gereden moeten worden, laat dat dan met schonere wagens zijn, zo het pleidooi van de vierde V. Elektrische wagens stoten bijna 3 keer minder CO₂ uit dan diesel en benzinewagens. De evolutie naar vooral elektrische mobiliteit en hun mogelijke barrières worden hier besproken.

Vervolgens geeft prof. Macharis overheid en burgers actieplannen mee om deze maatregelen in te voeren:

• 5° Versnellen: niet langer talmen. Indien het juiste kader niet wordt gecreëerd zullen mensen ook niet overstappen naar het nieuwe mobiliteitsnormaal. Macharis stelt hierbij nog enkele abberanties die net in omgekeerde richting werken vast: het fiscale systeem voor wagens
dat gebaseerd is op het bezit en niet op gebruik;  het fiscale systeem voor bedrijfswagens dat wagenbezit en gebruik stimuleert en ten derde het onvoldoende investeren in alternatieven. Dit zorgt voor een kader dat niet stimuleert om zich op duurzame wijze te verplaatsen en dat dient te worden rechtgezet.
• 6° Verbinden: Een transitie vraagt afstemming. Het samenbrengen van alle betrokken actoren is cruciaal, onder andere met behulp van de door Macharis ontwikkelde MAMCA of multi actor multi criteria analyse methode waarbij alle belanghebbenden benoemd en bevraagd worden, zodat ze van bij het begin betrokken worden bij een transitiepad.
• 7° Veranderen: Macharis stelt dat we ons gedrag zullen moeten veranderen. Ook hier geeft het boek concrete handvaten om gedragverandering te ondersteunen.
• 8° Verliefd worden tenslotte: hoe krijgen we mensen in de juiste state of mind om te veranderen? Een verliefdheidsroes is het antwoord!

Cathy Macharis is gewoon hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel en co-directeur van de VUB-onderzoeksgroep MOBI (Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre). Haar onderzoek focust op de transitie naar een duurzamer mobiliteit en logistiek systeem. Zij is betrokken bij verschillende Europese en regionale projecten en is voorzitster van de Brusselse mobiliteitscommissie . Ze is lid van verschillende klimaatexpertenpanels.

Contact:

Cathy Macharis

Cathy.macharis@vub.be

+23 479 39 55 49