VUB-onderzoekers op zoek naar middeleeuwse bewoners Ieper

In de Middeleeuwen behoorden de Lage Landen, samen met delen van Italië, tot de meest verstedelijkte gebieden van Europa. Stedelijke centra in onze gewesten ontwikkelden zich vroeger en waren doorgaans groter dan elders. Middeleeuws Ieper was bovendien een industriële reus, een producent van laken dat naar alle delen van Europa werd uitgevoerd. Historische bronnen verschaffen heel wat informatie over die steden, maar vertellen ons meestal weinig over hoe hun stadsbevolking er precies uitzag en hoe ze leefde. In Ieper ging het grootste deel van die bronnen ook nog eens in vlammen op tijdens de Eerste Wereldoorlog.  

“De wetenschappelijke analyse van het skeletmateriaal van de Ieperse Sint-Niklaasparochie kan hier aan verhelpen. Want terwijl de Eerste Wereldoorlog in Ieper vrijwel alles boven de grond heeft weggeveegd, blijkt de impact op het ondergrondse Sint-Niklaaskerkhof verrassend beperkt”, zegt de promotor van het project, VUB-professor Laatmiddeleeuwse Geschiedenis Bart Lambert. De begraafplaats werd van de 13de tot de 17de eeuw gebruikt en nogal wat van de skeletten dateren uit de eerste periode dat de begraafplaats in gebruik was. “Dat is voor ons een erg belangrijk en interessant gegeven”, aldus Lambert. “De 13^de eeuw is net de periode waarin Ieper als stad haar grootste ontwikkeling kende”.

Het onderzoek zal zich concentreren op een vijfhonderdtal skeletten uit de vroegste begraafperiode die relatief goed geconserveerd zijn. Het team zal uitzoeken wat de toenmalige Ieperlingen aten en waar ze vandaan kwamen. In de loop van een mensenleven haalt het lichaam zijn bouwstoffen uit voedsel, waarin chemische elementen in een bepaalde verhouding zitten, die voor elke regio verschillend is. Die isotopenverhouding is na verloop van tijd ook in het skelet terug te vinden. Wetenschappers kunnen aan de hand van de analyse van de verhouding van strontium-, stikstof-, zuurstof- en koolstofisotopen dus niet enkel zien wat er op het menu stond in de dertiende en veertiende eeuw in Ieper, maar ook waar de mensen die er leefden vandaan kwamen. Om een overzicht over de algemene gezondheidstoestand van de Ieperlingen te krijgen worden de skeletten verder op ziekten onderzocht. Heel wat aandoeningen laten immers blijvende sporen na op het menselijk beendermateriaal.

“Door die verschillende benaderingen met elkaar te combineren, bekomen we onschatbare informatie over de middeleeuwse stedelijke bevolking”, zegt Lambert. “We kunnen bijvoorbeeld de link tussen maatschappelijke factoren, zoals iemands socio-economische achtergrond, en zijn of haar gezondheidstoestand achterhalen, iets wat ook vandaag nog zeer relevant is.”

Het project is een samenwerking van de VUB-onderzoeksgroepen Historical Research into Urban Transformation Processes (HOST), het Maritime Cultures Research Institute (MARI), Analytical, Environmental & Geo-Chemistry (AMGC) en Anatomical Research and Clinical Studies (ARCS).

Partners zijn het Yper Museum, erfgoedcel CO7 en het Agentschap Onroerend Erfgoed (Vlaanderen), dat de skeletten in zijn depot in Vilvoorde bewaart.

Contact:

Bart Lambert

[email protected],

0483 485 216