VUB-onderzoek: Psychologische factoren zijn belangrijke wakkerhouders bij slaap- en pijn problematieken
VUB-onderzoek: Psychologische factoren zijn belangrijke wakkerhouders bij slaap- en pijn problematieken
Veel mensen met rugpijn slapen slecht. Je zou denken: het is een simpele kwestie van oorzaak en gevolg. Nieuw onderzoek van VUB-doctoraatstudente Zosia Goossens toont echter aan dat er een complexe dynamiek tussen slaap, pijn en bijkomende factoren als angst en depressieve symptomen bestaat. Verstoorde slaap beïnvloedt pijn, terwijl pijn zelf de slaap kan verstoren. Al suggereert onderzoek dat slaap meer invloed heeft op pijn dan vice versa. De VUB-onderzoeksgroepen Brain Body and Cognition (BBCO), Pain in Motion (PiM), en Hematologie en Immunologie (HEIM) plannen toekomstig onderzoek naar de relatie tussen pijn en slaap op het niveau van epigenetica.
Het lijkt bijna evident: als je pijn hebt, kan je de slaap niet vatten. “Ondanks belangrijke inzichten, leidt het klassieke medische kader met het zogenaamde "latente variabelenmodel" niet altijd tot de beste conceptualisatie van (mentale) stoornissen. Dat komt doordat het geen alomvattend begrip biedt van de complexe interacties tussen symptomen.” zegt doctoranda Zosia Goossens. “Het latente variabelenmodel stelt dat een onderliggende, "latente" variabele de waargenomen symptomen veroorzaakt. Een beetje zoals het griepvirus koorts, hoofdpijn, hoesten en spierpijn kan veroorzaken. Hier bekijken we dat anders: (mentale) stoornissen kunnen ook ontstaan uit de interactie van verschillende symptomen. Dat betekent dat pijn en insomnie ook indirect gemeten kunnen worden aan de hand van de aanwezige symptomen.”
“Uit ons onderzoek, waarbij we gebruik hebben gemaakt van netwerkanalyse, proberen we via vragenlijsten verbanden te leggen tussen verschillende factoren die de slaapkwaliteit en pijnervaring bepalen. Op die manier krijgen we een veel breder zicht op welke symptomen slaap en pijn positief of negatief beïnvloeden. Uit onze analyse kwam naar voren dat niet zozeer de pijn zelf de kwaliteit van de slaap bepaalt, maar dat andere factoren zoals angst en depressie veel sterker geassocieerd zijn met onze slaap in vergelijking met de pijnervaring. Men kan dus stellen dat pijn de slaap iets minder rechstreeks beïnvloedt dan men zou vermoeden. Althans, zo ervaren onze patiënten het.”
“Er zijn aanwijzingen dat patiënten, die een goede kwalitatieve nachtrust achter de rug hebben, minder pijn voelen ’s ochtends en dat er pas rond de middag weer ergere pijnen opduiken”, aldus Goossens. “Mentale en fysieke vermoeidheid kunnen dan weer wel een rechtstreeks gevolg zijn van de pijn die de patiënt ervaart. Een goede slaapkwaliteit heeft dus een pijnstillende werking. En dat is cruciaal voor de klinische behandeling van pijn. ”
Het onderzoek is nog bijlange niet afgelopen. We willen een grootschalig pijn- en slaaponderzoek opstarten over gans België en hopen zo nog veel meer factoren bij het onderzoek te betrekken” zegt Goossens. “Dat kan gaan over financiële problemen, medicatie, ondersteuning van de omgeving, enzovoort. Dat onderzoek wacht echter nog op goedkeuring door de Ethische Commissie van het UVC Brugmann ziekenhuis .”
Daarnaast installeert de VUB eerlang een pijn- en slaaplabo op de Etterbeekse campus. “We hopen zo efficiënt experimenteel onderzoek over de relatie tussen slaap en pijn uit te voeren”, zegt Goossens.
“Verder wordt binnenkort samen met de KULeuven en het UZ Leuven experimenteel onderzoek opgestart waarbij we zowel gezonde mensen als mensen met chronische onderrugpijn systematisch laten ontwaken gedurende drie nachten, om het effect van onderbroken slaap op pijngevoeligheid te onderzoeken.”
Goossens werkt samen met de Pain in Motion- (PiM) en Brain Body and Congition- (BBCO) onderzoeksgroepen, respectievelijk van de faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie en de faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen van de VUB.
De resultaten van het onderzoek worden binnenkort gepubliceerd onder de titels Chronic spinal pain and comorbid insomnia: A network analysis en Day-to-day associations between pain and sleep in an adult chronic pain population: A systematic review.
Het grootschalige nationale onderzoek waarvoor de aanvraag binnen is kreeg als titel Community network and perceived causal relations: chronic pain and insomnia
Meer info:
Zosia Goossens +32 498 62 20 89
