VUB-onderzoek moet moet omvang van agressie tegen leerkrachten in kaart brengen
Minstens enkele keren per jaar berichten de media over geweld van leerlingen tegenover leerkrachten. Toch kunnen cijfers van incidenten tijdens de voorbije schooljaren de indruk wekken dat agressie tegen leerkrachten een eerder marginaal probleem is. Volgens een artikel daarover in Klasse in januari 2020 is het risico zelfs niet groter dan 1 op 10.000. “Waarschijnlijk is dat een zware onderschatting”, zegt VUB-onderzoekster Iris Steenhout, die voor eens en altijd komaf wil maken met al het giswerk over het fenomeen en er voor het eerst in Vlaamse scholen een uitgebreid onderzoek naar wil doen.
“Uit een heel beperkt voorzonderzoek bij een kleine groep van leerkrachten bleek dat agressie tegen leraars een zwaar onderschat probleem is”, zegt Steenhout. “Tijdens dat voorzonderzoek kreeg ik al direct een verhaal te horen van een lerares die ternauwernood ontsnapte aan een aanval van een leerling die een stoel naar haar gooide. Zo zijn er heel veel incidenten, die meestal weinig of geen fysiek onheil aanrichten, maar die voor een leraar toch erg ingrijpend zijn en soms lang blijven nazinderen. Ook regelmatige blootstelling aan verbale agressie is niet te verwaarlozen. Dat dergelijke verhalen circuleren, helpt ook niet als je het lerarentekort wil aanpakken. Daarom is het nodig om er uitgebreid onderzoek naar te doen. We willen weten: hoe zit het nu echt?”
Precies omdat er weinig of geen onderzoeksdata bestaan moet Steenhout, die met zeven studenten aan het onderzoek werkt, zich behelpen met cijfermateriaal dat louter indicatief is. Zo bleek dat in 2016 ruim 40.000 leerkrachten een verzekeringspolis hadden afgesloten die ook geweld van leerlingen dekt – dat is meer dan de helft van het aantal leerkrachten in het secundair onderwijs - en dat datzelfde jaar er ook bijna 2.000 leerkrachten gebruik van hadden gemaakt. Verder zijn er berichten in de media over parlementaire vragen over het onderwerp, maar het cijfermateriaal dat daarin geciteerd wordt heeft het enkel over cases waarbij een leerkracht ook effectief gewond geraakt.
“Het is ons vooral te doen om de veiligheid van het onderwijspersoneel”, zegt Steenhout. “Met ons onderzoek willen we data verzamelen in het volledige secundair onderwijs en in alle richtingen. Het is de bedoeling dat we duidelijk de pijnpunten in kaart brengen, zodat naar efficiënte en constructieve oplossingen gewerkt kan worden.”
De enquête en de daaraan gekoppelde vragenlijst is geënt op een Nederlands voorbeeld dat naderhand voor de Vlaamse situatie gevalideerd werd. De bevraging moet peilen naar alle vormen van agressie, dus ook naar verbaal geweld of psychologische terreur, en dat in alle netten, studierichtingen, graden, tot zelfs in de gedoceerde vakken in het volledig secundair onderwijs. De ingevulde enquêtes worden geanonimiseerd en de antwoorden zullen niet traceerbaar zijn. Steenhout hoopt dat leerkrachten massaal zullen deelnemen. Ze heeft minstens 500 deelnemers nodig om genoeg kritische massa te hebben voor een betrouwbaar onderzoek. Deelnemen kan via de link www.deonderwijsenquete.be. De resultaten van het onderzoek zullen aan de onderwijskoepels gecommuniceerd worden. Ze moeten resulteren in een aantal beleidsaanbevelingen en hopelijk op relatief korte termijn ook in minder agressie op school.
Meer info:
Iris Steenhout +32 486 38 66 41