VUB als vrijhaven voor Amerikaanse onderzoekers
De Amerikaanse academische wereld maakt zich grote zorgen over de inmenging van de Trump-administratie in het wetenschappelijk onderzoek. Rector Jan Danckaert van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) legt uit waarom zijn universiteit Amerikaanse onderzoekers een academische uitweg wil bieden.
“Wetenschap is internationaal en grenzeloos, gedreven door nieuwsgierigheid en de drang om de wereld een betere plaats te maken”, zegt Danckaert. “Wetenschap drijft op samenwerking over grenzen en disciplines heen, en op vrij onderzoek. Dat staat haaks op het beleid van de regering-Trump dat fors in wetenschapsbudgetten snijdt en waar academische vrijheid en diversiteit onder druk staan.”
“Als Vrije Universiteit Brussel kunnen en willen wij niet onverschillig blijven bij deze ontwikkelingen. Daarom bieden wij Amerikaanse onderzoekers, die hun academische vrijheid en wetenschappelijke activiteiten in gevaar zien komen, een nieuw onderdak.”
Aanslag op wetenschap
“De Trump-administratie ondermijnt de fundamenten van wetenschappelijk onderzoek door op federale onderzoeksbudgetten te besparen, de resultaten van klimaatwetenschap te negeren en academisch werk op gebieden zoals genderstudies en volksgezondheid te censureren”, aldus Danckaert.” Voor veel onderzoekers betekent dat een onmogelijke keuze: zichzelf censureren of hun carrière opgeven.”
“Waar de VS grenzen opwerpt, zetten wij onze deuren open. De VUB creëert een veilige en onafhankelijke omgeving waar onderzoekers hun academisch werk zonder beperkingen kunnen voortzetten. We voorzien in budgetten en faciliteiten om wetenschappers in Brussel te verwelkomen en stellen daarvoor op korte termijn twaalf postdoctorale posities ter beschikking – en 24 door onze zusteruniversiteit ULB - in maatschappelijk relevante domeinen. Daarvoor kunnen Amerikaanse wetenschappers naast alle anderen – er is immers nooit exclusiviteit – een dossier indienen. Het initiatief wordt ondersteund door prestigieuze beurzen binnen het Europese Marie Skłodowska-Curie-programma. Via het bestaande Brains for Brussels-programma zullen we ook actief Amerikaanse professoren benaderen. Maar ik benadruk dat voor alle ingediende dossiers de wetenschappelijke kwaliteit de doorslag zal geven.”
Veilige haven
De vrije universiteit werd in 1834 opgericht als een universiteit van Vrij Onderzoek, onafhankelijk van kerk en staat met een uitgesproken progressieve traditie, waar wetenschap en maatschappelijke relevantie hand in hand gaan. Hier kunnen academici zich ontwikkelen zonder dogma’s of politieke inmenging, op basis van rationeel debat en empirisch bewijs.
“Vandaag, bijna 200 jaar later, blijkt onze missie des te relevanter”, vindt Danckaert. “Onze universiteit omarmt de visie van filosofen zoals Hannah Arendt, die waarschuwde voor de gevaren van autoritaire onderdrukking van kritisch denken en het belang van intellectuele vrijheid benadrukte. Volgens Arendt is wetenschap essentieel voor een gezonde democratische samenleving, omdat ze burgers helpt om feiten van fictie te onderscheiden en complexe maatschappelijke vraagstukken te doorgronden. Haar gedachtegoed is urgenter dan ooit.”
“Brussel is bovendien de ideale plek voor onderzoekers die een stimulerende, internationale omgeving zoeken. De stad heeft een lange traditie als toevluchtsoord voor wetenschappers en denkers, van Victor Hugo over Karl Marx tot Einstein. Vandaag vinden vervolgde wetenschappers uit autoritaire regimes hier nog steeds onderdak. Als hart van Europa biedt Brussel toegang tot een netwerk van toonaangevende onderzoeksinstellingen, beleidsmakers en innovatieve bedrijven.”
Europa verenigd voor wetenschappers
Andere Europese universiteiten nemen soortgelijke, inspirerende initiatieven. De universiteit van Aix-Marseille lanceerde onlangs het Safe Place for Science-programma om bedreigde onderzoekers op te vangen. Duitsland en Frankrijk bereiden zich voor op een toestroom van wetenschappers die wegtrekken uit de VS. De VUB neemt mee haar verantwoordelijkheid en creëert een concreet kader om talentvolle, bedreigde onderzoekers de kans te geven hun werk voort te zetten in een omgeving die hun intellectuele vrijheid respecteert en stimuleert.
“Wij roepen universiteiten, onderzoekscentra en overheden op om samen een netwerk te vormen dat bedreigde wetenschappers opvangt en ondersteunt”, besluit Danckaert. “Wetenschap floreert door samenwerking en internationale uitwisseling. Door onderzoekers hier te verwelkomen, versterken we niet alleen onze academische gemeenschap, maar zorgen we ervoor dat vooruitgang in cruciale domeinen niet verloren gaat.”
