Re/Building Brussels. De Brusselse bouwsector in beeld

Van 10 februari tot 27 maart 2022 vindt in de Sint-Gorikshallen in Brussel een tentoonstelling plaats over het heden en verleden van de Brusselse bouwsector. De opening van de tentoonstelling op donderdag 10 februari gaat gepaard met een symposium, waaraan ook Brussels bouwmeester Kristiaan Borret deelneemt, in de nabijgelegen Hageltoren in Brussel.

Ondanks hun cruciale rol is slechts weinig geweten over de Brusselse bouwbedrijven. Door hun kleinschalige organisatie blijft de bouwsector dikwijls onzichtbaar, zowel voor onderzoekers als beleidsmakers. Om de complexiteit van de sector te doorgronden en hun noden te begrijpen hebben geografen, historici en ingenieur-architecten van de Vrije Universiteit Brussel met het project Re/Building Brussels verschillende invalshoeken bestudeerd. Ze keken met een vernieuwende, interdisciplinaire blik naar de Brusselse bouwsector van 1695 tot vandaag.

De tentoonstelling en de conferentie vormen het sluitstuk van het onderzoeksproject ‘Building Brussels’ (2016-2021) en het vertrekpunt van het vervolgproject ‘Rebuilding Brussels’ (2021-2026). Beide zijn gefinancierd als interdisciplinaire onderzoeksprogramma’s door de Vrije Universiteit Brussel en worden gevoerd vanuit de onderzoeksgroepen Architectural Engineering, Cosmopolis (Geografie) en HOST (Stadsgeschiedenis). Binnen beide projecten vormen de ondernemers, arbeiders en vaklui in de Brusselse bouwsector het gemeenschappelijke onderzoeksobject.

De bouwsector in Brussel

De focus van het onderzoek ligt op het essentiële karakter van de bouwsector voor de stad. Bouwbedrijven staan in voor de productie en het onderhoud van een stedelijke ruimte die voortdurend in ontwikkeling is. Dat is vandaag niet anders dan de voorbije eeuwen. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden en worden zowel het historische stadscentrum als de omliggende gemeenten onafgebroken verbouwd. Honderden aannemers, schrijnwerkers, loodgieters, ijzersmeden en andere vaklui hebben de stad opgebouwd tot hoe we het vandaag kennen. De vele bedrijven en eenmanszaken zijn doorgaans gespecialiseerd in een bepaald aspect van het bouwproces, van ruwbouw tot afwerking. Meestal zijn ze ook op een relatief kleinschalige basis georganiseerd. Hun werk- en stockageruimtes vinden onderdak in ateliers en magazijnen die verspreid zitten over de hele stad en goed ingebed zijn in het dichtbebouwde stedelijke weefsel.

Maar de Brusselse bouwsector kampt ook met een aantal prangende uitdagingen. De aanwezigheid van de sector staat de laatste decennia steeds meer onder druk in Brussel. Door stijgende vastgoedprijzen, mobiliteits- en parkeerproblemen wordt het voor bouwbedrijven alsmaar moeilijker om hun plaats in het stedelijke weefsel te behouden. Dat heeft niet alleen impact op de flexibiliteit waarmee ze kunnen inspelen op nabijgelegen bouw- en renovatiewerven, maar heeft ook gevolgen voor de lokale werkgelegenheid en de lengte van materiaal- en productieketens.

Onderzoeksprojecten ‘Building Brussels’ en ‘Rebuilding Brussels’

Het eerste project ‘Building Brussels. Brussels city builders and the production of urban space (1794-2016)’ omvatte drie afgeronde doctoraatstrajecten: door Sarah De Boeck (sociale en economische geografie), Frederik Vandyck (architectonische ingenieurswetenschappen) en Matthijs Degraeve (bedrijfs- en stadsgeschiedenis). Het leverde nieuwe langetermijninzichten op in de organisatie, samenstelling en ruimtelijke noden van de Brusselse bouwsector.

De inzichten die hieruit voortkwamen worden samen met de uitdagingen voor de bouwsector meegenomen in de nieuwe fase van het onderzoeksproject, opgestart in 2021 onder de titel ‘Re-building Brussels (1695-2025): the construction sector as an engine for social inclusion and circularity’. Hier ligt de focus op langetermijnevoluties in het duurzame en sociaal-inclusieve karakter van de bouwsector. Doctoraatsstudenten Lara Reyniers en Louise Huba bestuderen praktijken van afbraak en hergebruik, terwijl mechanismen van inclusie en ongelijkheid op de arbeidsmarkt geanalyseerd worden door doctoraatsonderzoeker Karoline da Silva Rodrigues.

In de tentoonstelling en de conferentie worden de onderzoeksresultaten van het project Building Brussels toegelicht en wordt het vervolgproject Rebuilding Brussels geintroduceerd. In de conferentie wijst Brussels bouwmeester Kristiaan Borret op het actuele belang van de thema’s voor Brussel, en gaan internationale experts Gilli Hobbs en Judy Stephenson dieper in op, respectievelijk, het belang van circulaire bouwpraktijken en de arbeidsmarkt van de stedelijke bouwsector in historisch perspectief.

Praktisch

Tentoonstelling

• Sint-Gorikshallen, Sint-Goriksplein, Brussel
• Open van 10 februari t.e.m. 27 maart 2022, gratis toegang.
• Persmoment: Vernissage op donderdag 10 februari om 17.30u met drink, korte rondleiding en/of speech, en gelegenheid tot het stellen van vragen. Aanmelden bij [email protected]  
• Meer infoincl. Covidmaatregelen: https://www.vub.be/arch/project/expo-re-building-brussels

Symposium

• Donderdag 10 februari, 13.00-17.00u
• Centrum Hageltoren, Slachthuisstraat 24, Brussel
• Sprekers:
  • Kristiaan Borret - Brussels bouwmeester maître architecte
  • Judy Stephenson - The Bartlett School of Sustainable Construction
  • Gilli Hobbs - Sustainability and Circular Economy Advisor 
  • VUB onderzoekers: Sarah De Boeck, Frederik Vandyck, Matthijs Degraeve, Karoline da Silva Rodrigues, Lara Reyniers, Louise Huba, Ine Wouters, Stephanie Van de Voorde, Heidi Deneweth, David Bassens, Niels De Temmerman en Wouter Ryckbosch
• Gratis toegang na registratie via deze link
• Meer info en programma: https://www.vub.be/arch/project/sympo-re-building-brussels

Contact:

Matthijs Degraeve,

[email protected],

0495/ 886 200