Opwarming van de Zuidelijke Oceaan bedreigt 60% van de Antarctische ijsplaten
Internationaal onderzoek toont aan dat de meeste Antarctische ijsplaten kunnen verdwijnen als de uitstoot van broeikasgassen niet sterk wordt verminderd
Een internationaal team van wetenschappers, onder leiding van onderzoekers van Université Grenoble Alpes en het CNRS, waarschuwt dat 60 procent van de drijvende ijsplaten rond Antarctica op lange termijn dreigt te verdwijnen. Aan de studie in het wetenschappelijke tijdschrift Nature werkte ook de VUB-onderzoeker Chjristoph Kittel mee.
Deze ijsplaten zijn van groot belang, omdat ze als een natuurlijke rem werken op het landijs van de Antarctische ijskap. Ze vertragen het afglijden van het ijs naar de oceaan en beperken zo de stijging van de zeespiegel. Volgens de onderzoekers zal, als de uitstoot van broeikasgassen hoog blijft en de aarde tegen het jaar 2300 gemiddeld met 12 graden Celsius opwarmt, de oceaan sterk opwarmen. Die opwarming veroorzaakt intens smelten aan de onderkant van de ijsplaten, waardoor ze op termijn verdwijnen. Hun steunende werking verdwijnt dan eveneens, wat de stijging van de zeespiegel drastisch zal versnellen.
Volgens hoofdauteur Clara Burgard, verbonden aan Université Grenoble Alpes en het CNRS, laten de resultaten er geen twijfel over bestaan dat de toekomst van Antarctica direct afhangt van ons huidig klimaatbeleid. Burgard benadrukt dat “de toekomst van Antarctica letterlijk in onze handen ligt, omdat wat we nu doen om de uitstoot te beperken bepaalt of de meeste ijsplaten kunnen blijven bestaan of voorgoed verdwijnen.”
De zwakke plek van Antarctica
De drijvende ijsplaten zijn de Achilleshiel van de Antarctische ijskap. Ze houden het landijs tijdelijk tegen, maar zijn uiterst gevoelig voor veranderingen in lucht- en zeetemperatuur. Hun verdwijning zou de zeespiegelstijging sterk versnellen, wat op lange termijn een groot risico vormt voor kustgebieden wereldwijd.
De onderzoekers gebruikten een nieuwe analysemethode die rekening houdt met onzekerheden in klimaat- en ijsprocessen, zoals ijsbreuken en het afkalven van ijsbergen. Op die manier konden ze inschatten wanneer bepaalde ijsplaten vrijwel zeker niet meer zullen overleven.
Wat als we niets doen
Uit de studie blijkt dat, als de uitstoot van broeikasgassen blijft toenemen, 26 van de 64 grote ijsplaten al tegen 2150 zullen verdwijnen, een scenario dat overeenkomt met een wereld die dan ongeveer 8 graden warmer is dan in het pre-industriële tijdperk. Tegen 2300 zou de opwarming kunnen oplopen tot ongeveer 12 graden, waardoor 38 ijsplaten verloren gaan.
De belangrijkste oorzaak is de opwarming van de oceaan, die het ijs van onderaf doet smelten tot voorbij een kritisch punt. Wanneer deze natuurlijke steunstructuren verdwijnen, kan het Antarctische landijs veel sneller in zee stromen. Volgens de onderzoekers kan dit op lange termijn leiden tot een zeespiegelstijging van wel 10 meter.
In een gunstig scenario, waarin de wereldwijde uitstoot snel en sterk daalt en de temperatuurstijging onder de 2 graden blijft, zou slechts één van de 64 ijsplaten verdwijnen. Burgard zegt dat “deze resultaten duidelijk maken dat onze keuzes vandaag over de uitstoot van broeikasgassen rechtstreeks bepalen hoe Antarctica en onze kustlijnen er in de toekomst zullen uitzien.”
Het onderzoek toont aan dat drastische emissiereductie nog steeds het verschil kan maken tussen het behoud of het verlies van de meeste Antarctische ijsplaten.
Referentie
Burgard, C., Jourdain, N., Mosbeux, C., Caillet, J., Mathiot, P., en Kittel, C. Ocean warming threatens the viability of 60% of Antarctic ice shelves. Nature, 2025.
Contact voor Belgische pers
Christoph Kittel: Christoph.Kittel@vub.be (gsm-nummer op aanvraag)
Contact for International Press
Clara Burgard: clarabu.matleave@gmail.com
