Make Science, not War: laat wetenschap triomferen
Opiniestuk VUB-rector Jan Danckaert op feestdag van Cupido
Als wetenschapper doe ik op deze feestdag van Cupido een oproep aan wetenschappers over de hele wereld: laten we onze krachten bundelen en wetenschap inzetten als een krachtig instrument voor vrede en samenwerking. De uitdagingen zijn te groot en de problemen te diep geworteld voor snelle oplossingen. Debatten vertrekken te vaak vanuit het eigen grote gelijk, wars van en vaak zelfs resoluut tegen wetenschappelijke feiten. Desinformatie, nepnieuws, censuur en propaganda zaaien onrust. Tegenstellingen worden uitvergroot. Als je niet vóór bent, ben je tegen. Zo sneuvelt de nuance. En de waarheid. Er is steeds minder plek voor echt, constructief debat in een wereld die telkens wat meer van haar veerkracht dreigt te verliezen.
Daarom is het van cruciaal belang dat wetenschappers zich niet alleen richten op hun individuele onderzoeksgebieden, maar ook actief bijdragen aan het bevorderen van wederzijds begrip en vertrouwen tussen landen en culturen. Als wetenschappers hebben we de verantwoordelijkheid om onze kennis en expertise in te zetten voor het algemeen welzijn van de mensheid. We mogen niet aan de zijlijn blijven staan en moeten onze stem meer dan ooit in het publieke debat laten horen.
Wetenschap heeft altijd gefloreerd in een atmosfeer van openheid en samenwerking, en het is nu meer dan ooit tijd om hierin een versnelling hoger te schakelen. Door wetenschappelijke samenwerking kunnen we de verschillen in het maatschappelijk debat overstijgen door kritisch te luisteren naar de standpunten van anderen, die hetzelfde debat op een andere manier kunnen percipiëren. Het leert ons uit onze bubbel te treden en een kritische houding aan te nemen over onze eigen standpunten.
Wetenschap, wetenschapsdiplomatie, open science en interuniversitaire netwerken moeten de motor zijn van een nieuwe Renaissance, van een elan dat Europa en bij uitbreiding de wereld nodig heeft om de rede te laten overwinnen.
Wetenschap biedt een gestructureerde benadering om de waarheid te ontdekken, om feit van fictie te onderscheiden. Wetenschapsdiplomatie door middel van internationale wetenschappelijke uitwisselingen, gezamenlijke onderzoeksprojecten en grensoverschrijdende samenwerking kan een cruciale rol spelen bij het overbruggen van politieke, culturele en ideologische verschillen. Wetenschappelijke samenwerking heeft immers het potentieel om de dialoog tussen naties te bevorderen en bij te dragen tot het vinden van gemeenschappelijke oplossingen voor mondiale uitdagingen.
Het recente verleden toonde hoe wetenschap en wetenschapsdiplomatie bijdragen tot grensoverschrijdende oplossingen en solidariteit door het gezamenlijke onderzoek en de samenwerking tussen wetenschappers uit verschillende landen om de wereldwijde pandemie aan te pakken. In deze en andere tijden van crisis hebben wetenschappers samengewerkt over nationale grenzen heen om de verspreiding van ziekten te begrijpen, vaccins te ontwikkelen en gezondheidszorgsystemen te versterken. Deze vorm van internationale samenwerking toont aan dat wetenschap een krachtig instrument is voor het bevorderen van vrede en stabiliteit in de wereld.
Laten we samen streven naar een toekomst waarin wetenschap niet alleen wordt gebruikt voor het verkennen van het universum, maar ook voor het verenigen van de mensheid en het creëren van een wereld die vrij is van conflicten en verdeeldheid. Door samenwerking, niet alleen in het laboratorium, maar ook op het wereldtoneel, creëren we een wereld waarin wetenschap triomfeert over oorlog.
