Kankerbehandeling op maat: VUB onderzoek voorspelt welke patiënten baat hebben bij immuuntherapie
Een team van wetenschappers, geleid door onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en het Vlaams Instituut voor Biotechonologie (VIB), heeft een nieuwe technologie ontwikkeld waarmee de respons op immuuntherapie bij kankerpatiënten nauwkeurig kan worden voorspeld en gevolgd.
Immuuntherapie is een vorm van kankerbehandeling die het eigen immuunsysteem van de patiënt stimuleert om tumoren aan te vallen. Hoewel immuuntherapie veelbelovend is, slaat het niet bij alle patiënten op dezelfde manier aan. De nieuwe technologie van de VUB kan helpen om vooraf te bepalen wie baat zal hebben bij deze therapie.
De studie introduceert een innovatieve tracer die zich richt op CD163, een moleculaire receptor op tumor-geassocieerde macrofagen – immuuncellen die tumoren helpen groeien en beschermen. Deze tracer is gebaseerd op nanobody's, kleine en flexibele antilichamen van kameelachtigen zoals lama's, die diep in weefsels doordringen. Door scans kunnen onderzoekers zien hoeveel van deze macrofagen in een tumor aanwezig zijn. Veel macrofagen wijzen erop dat de tumor beter bestand is tegen behandeling, waardoor immuuntherapie minder effectief zal zijn. Zo helpt de technologie artsen voorspellen welke patiënten het meeste baat hebben bij de behandeling.
"Je kunt een tumor vergelijken met een geheime bende die niet alleen uit kankercellen bestaat, maar ook uit andere cellen die samenwerken. Sommige van die cellen, de tumor-geassocieerde macrofagen, doen net alsof ze de goede kant kiezen, maar eigenlijk helpen ze de tumor groeien en beschermen ze hem tegen behandelingen. Onze nieuwe nanobody-tracer is een soort speurneus die deze macrofagen kan opsporen en zichtbaar maken met speciale scans. Zo kunnen we zien hoe ze zich gedragen en hoe we ze kunnen aanpakken. Voor de patiënt betekent dit dat we beter kunnen voorspellen welke behandeling het meest effectief zal zijn, waardoor onnodige behandelingen en bijwerkingen kunnen worden vermeden." zegt professor Timo De Groof van de Molecular Imaging and Therapy onderzoeksgroep (MITH) aan de VUB.
De nanobody-tracer biedt verschillende voordelen:
- Specifiek en veilig: De tracer bindt uitsluitend aan CD163+ macrofagen, zonder het immuunsysteem te verstoren.
- Snelle evaluatie van therapieën: Door in kaart te brengen waar CD163+ macrofagen zich bevinden, kan worden vastgesteld of immuuntherapie aanslaat.
- Brede toepassingsmogelijkheden: Naast kanker kan de technologie ook worden gebruikt bij inflammatoire aandoeningen zoals atherosclerose en artritis, waar CD163+ macrofagen eveneens een sleutelrol spelen.
Grote stap richting gepersonaliseerde geneeskunde
Volgens professor Nick Devoogdt, hoofd van MITH-onderzoeksgroep, betekent deze ontdekking een belangrijke stap richting gepersonaliseerde geneeskunde. “We kunnen met deze technologie therapieën beter afstemmen op individuele patiënten en zo effectiever behandelen,” zegt hij. Professor Jo Van Ginderachter van het VIB Center for Inflammation Research en het Brussels Center for Immunology voegt toe: “Dit opent nieuwe deuren, niet alleen in de oncologie, maar ook bij andere ziekten waarbij het immuunsysteem betrokken is.”
Het project werd mede mogelijk gemaakt door financiering van het EU/EFPIA Immune-Image programma en steun van FWO
Referentie:
Y. Lauwers, T.W.M. De Groof, C. Vincke, J. VanCraenenbroeck, N.A. Jumapili, R.M. Barthelmess, G. Courtoy, W. Waelput, T. De Pauw, G. Raes, N. Devoogdt, J.A. Van Ginderachter, Imaging of tumor-associated macrophage dynamics during immunotherapy using a CD163-specific nanobody-based immunotracer (2024) Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 121 (52) e2409668121, https://doi.org/10.1073/pnas.2409668121 .
Contact:
- Prof. Dr. Timo De Groof, timo.de.groof@vub.be
- Prof. Dr. Nick Devoogdt, nick.devoogdt@vub.be
- Prof. Dr. Ir. Jo Van Ginderachter, jo.van.ginderachter@vub.be
