In het abortusdebat is geen plaats voor nepnieuws en alternatieve feiten
Opiniestuk Vrije Universiteit Brussel (em. hoogleraar Jean-Jacques Amy, rector Jan Danckaert, professor Dirk Devroey en gynaecologe Anne Verougstraete) verschenen via De Standaard (26 april 2023)
De Vrije Universiteit Brussel wil, als pionier in de strijd voor zelfbeschikking van de vrouw over haar lichaam en de depenalisering van abortus, haar stem laten horen in het debat over de wachttijd en termijn voor zwangerschapsafbreking.
Al sinds de jaren zeventig zet de universiteit zich, samen met zusteruniversiteit ULB, in voor het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking. Voorvechters als Willy Peers, Pierre-Olivier Hubinont en Jean-Jacques Amy waren, naast vele andere actoren in de gezondheidszorg, actief in de universitaire ziekenhuizen van de VUB en de ULB en in centra voor gezinsplanning, waar een abortus onder optimale omstandigheden werd uitgevoerd. In 2015 kende de VUB een eredoctoraat toe aan Willy Peers en Lucie Van Crombrugge voor hun inzet voor de totstandkoming van de Belgische wet van 1990 tot gedeeltelijke depenalisering van vrijwillige zwangerschapsafbreking.
Wij nemen dan ook resoluut deel aan het huidige abortusdebat, vanuit dit historisch perspectief en als instelling voor wetenschap, onderzoek en onderwijs, en breken een lans voor het belang van wetenschappelijk inzicht en informatie vergaard aan de hand van kwalitatief hoogstaand multidisciplinair onderzoek. We staan volledig achter het parlementair initiatief om de abortuswetgeving verder te versoepelen op basis van het wetenschappelijk onderbouwde en recent gepubliceerde expertenrapport van het ‘Interuniversitair, Multidisciplinair en Onafhankelijk Comité belast met de studie en de evaluatie van de praktijk en de wetgeving inzake vrijwillige zwangerschapsafbreking’. Deze groep academische experts werd aangesteld door de rectoren van de zeven Belgische universiteiten. Hun verslag is gebaseerd op meer dan één jaar werk van 7 experten, bijgestaan door 28 collega’s verdeeld in 4 werkgroepen. Het betrof 17 artsen, waarvan 13 gynaecologen, 4 juristen, 6 psychologen en 8 experten uit de vakgebieden filosofie of sociale wetenschappen. Zij vertegenwoordigen de wetenschappelijke consensus over dit initiatief dat het fundamentele zelfbeschikkingsrecht van vrouwen in het domein van voortplanting actualiseert en versterkt.
Men moet het niet noodzakelijk eens zijn met dit wetgevend initiatief, want eenieder heeft recht op onbeperkte vrijheid van meningsuiting. Maar deze mag zich echter niet laten overschaduwen door het gebruik van onjuiste argumenten om ideologische of politieke standpunten te verdedigen.
Het stoot ons telkens weer tegen de borst als in het debat beroep wordt gedaan op valse gegevens. Zeker als deze aangewend worden om de publieke opinie te manipuleren of te misleiden. Dit is helaas vandaag het geval. Zo lazen we in de pers volstrekt onjuiste beweringen over de conclusies van de universitaire experten. Stellen dat ziekenhuizen foetaal weefsel verkopen aan de farmaceutische industrie is gefantaseerd. Dat geldt eveneens voor beweringen volgens dewelke ‘België het erfrecht van een kind [sic!] vanaf het moment van de verwekking erkent’; dat men voor een zwangerschapsafbreking na 14 weken een ‘trocart’ [sic!] of metalen pin ‘in nek en hoofd steekt’, naar analogie met ‘een techniek gebruikt bij abdominale geneeskunde’ [sic!]; dat onderzoek naar een zogenaamde ‘kunstbaarmoeder’ een volledig nieuwe dimensie toevoegt aan het abortusdebat; dat er ‘aanwijzingen zijn in de wetenschappelijke literatuur dat pijnbeleving al voorkomt vanaf het begin van het tweede trimester’ waardoor ‘de foetus theoretisch [sic!] meer pijn kan ervaren dan een pasgeboren baby’. Geen enkele van deze stellingen strookt met de realiteit.
Nepnieuws en alternatieve feiten, die gretig en ongenuanceerd verspreid worden via sociale media, hebben kwalijke gevolgen. Iedereen kon de voorbije jaren het verderfelijke karakter van verzonnen nieuwsberichten vaststellen in andere maatschappelijke en politieke debatten. Het doelbewust communiceren ervan vinden wij betreurenswaardig en moet met de vinger worden gewezen. In deze aangelegenheid staat het verspreiden van nepnieuws het voeren van een integer en objectief debat over zwangerschapsafbreking immers in de weg. Als humanisten moeten we alert blijven voor de verspreiding van desinformatie en het negeren van op evidentie gestoelde wetenschap. We moeten ons bewust zijn van een voortschrijdende versplintering in de samenleving en ons blijven inzetten voor een wereld gebaseerd op wetenschap en op universele rechten. Het drastisch terugschroeven van het recht op abortus in de Verenigde Staten herinnert ons eraan dat vrouwenrechten nooit voor eeuwig verworven zijn. Ook de situatie rond mensenrechten dichter bij huis, zoals in Polen en Hongarije, baart ons zorgen. Wij roepen op om het debat dan ook met de juiste argumenten en de nodige sereniteit te voeren.
Elke vrouw moet het recht hebben om zelf over haar lichaam en lot te beslissen.Dat betekent niet dat we het ethische dilemma van zwangerschapsafbreking ontkennen. Er moet steeds een evenwicht gezocht worden tussen het recht van de vrouw om over haar eigen lichaam te beschikken en de bescherming van de foetus. En dat is precies wat het Interuniversitaire Comité, met een grondige wetenschappelijke evaluatie op het terrein, meer dan 30 jaar na de wet Lallemand-Michielsens, heeft gedaan. De abortuswetgeving moet nu worden aangepast.
Opiniestuk geschreven door:
- Jean-Jacques Amy, em. hoogleraar, VUB
- Jan Danckaert, rector VUB
- Dirk Devroey, decaan faculteit Geneeskunde en Farmacie, VUB
- Anne Verougstraete, gynaecologe, VUB-Dilemma
