Gletsjersmelt versnelt de zeespiegelstijging en beïnvloedt de beschikbaarheid van water
Het smelten van gletsjers wereldwijd heeft invloed op regionale zoetwatervoorraden en draagt bij aan een steeds snellere stijging van de zeespiegel. Volgens nieuwe bevindingen van een internationaal onderzoek, waaraan Prof. Harry Zekollari (Vrije Universiteit Brussel) deelnam, verliezen gletsjers sinds het jaar 2000 gemiddeld 273 miljard ton ijs per jaar. Binnen het gemiddelde schuilt echter een verontrustende versnelling in de afgelopen tien jaar. In 2000 besloegen gletsjers – exclusief de ijskappen van Groenland en Antarctica – ongeveer 700.000 km² en bevatten ze naar schatting 120.000 miljard ton ijs.
Tussen 2000 en 2023 hebben gletsjers gezamenlijk ongeveer 6.500 miljard ton ijs verloren, met wereldwijde gevolgen. “Het verlies van gletsjers heeft sinds 2000 bijgedragen aan ongeveer 0,75 millimeter zeespiegelstijging per jaar, een verlies dat in het afgelopen decennium is versneld: terwijl gletsjers in de eerste helft van de onderzoeksperiode jaarlijks ongeveer 230 miljard ton verloren, steeg dat in de tweede helft tot naar schatting 310 miljard ton per jaar,” zegt Prof. Harry Zekollari van de Vrije Universiteit Brussel, afdeling Water en Klimaat.
In de afgelopen twee decennia hebben gletsjers dus ongeveer 5% van hun totale volume verloren, met regionale verliezen, variërend van 2% op de Antarctische en Sub-Antarctische eilanden tot 39% in Centraal-Europa. Dat komt overeen met een gemiddeld jaarlijks verlies van 273 miljard ton ijs. De hoeveelheid ijs die verloren gaat, is met 36% gestegen in de tweede helft van de onderzoeksperiode (2012–2023) in vergelijking met de eerste helft (2000–2011). Over de gehele onderzoeksperiode was het massaverlies van gletsjers 18% hoger dan dat van de ijskap van Groenland en meer dan twee keer zo groot als dat van de ijskap van Antarctica.
Het onderzoek, dat vandaag werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature, werd uitgevoerd als onderdeel van de Glacier Mass Balance Intercomparison Exercise, kortweg GlaMBIE. Het GlaMBIE-team coördineerde de verzameling, standaardisatie en analyse van verschillende gegevens uit veldmetingen en diverse optische, radar-, laser- en zwaartekracht-satellietmissies. Onder de satellietwaarnemingen bevonden zich onder andere de Amerikaanse Terra/ASTER en ICESat-2, de Amerikaans-Duitse GRACE, de Duitse TanDEM-X en ESA’s CryoSat-missies.
Tegenwoordig zijn gletsjers de op één na grootste bijdragers aan de wereldwijde zeespiegelstijging, na de thermische uitzetting van oceanen door opwarming. Ze dragen meer bij aan de zeespiegelstijging dan de ijskappen van Groenland en Antarctica. “Het grootste deel van de bijdrage van gletsjers komt uit de poolgebieden, waar de grootste ijsmassa’s zich bevinden,” merkt Zekollari op. “Het verlies van gletsjers in berggebieden op gematigde breedtegraden heeft echter grote gevolgen voor regionale zoetwatervoorraden. Ter illustratie: de hoeveelheid ijs die jaarlijks verloren gaat, komt overeen met het totale waterverbruik van de gehele wereldbevolking over een periode van dertig jaar.”
De studie benadrukt niet alleen de aanzienlijke maatschappelijke gevolgen van het huidige gletsjerverlies, maar biedt ook belangrijke inzichten in toekomstige effecten. “Als gletsjer-modelleringsexperts gebruiken we waargenomen gletsjerverliezen om onze modellen voor de evolutie van gletsjers af te stemmen en te testen. Vervolgens gebruiken we deze modellen om toekomstige projecties te maken. Betere waarnemingen van gletsjerverlies leiden tot nauwkeurigere voorspellingen, wat cruciaal is voor de bescherming van onze kusten en voor het inschatten van hoeveel schade nog voorkomen kan worden door verdere klimaatverandering te beperken.”
Referentie:
The GlaMBIE Team (2025): Community estimate of global glacier mass changes from 2000 to 2023. Nature. https://doi.org/10.1038/s41586-024-08545-z
Contact:
Prof. Dr. Harry Zekollari: 0498517901
