Geologen nemen het wielerpubliek mee in de mysterieuze landschappen tijdens de Tour de France
Morgen begint de Ronde van Frankrijk en slingert het peloton zich voor drie weken nerveus door het Franse landschap. Een interessant landschap waar zelden met een woord wordt over gerept, aldus geologen van verschillende internationale universiteiten, waaronder de VUB. Zij vinden dat er naast de toeristische tips die commentatoren in de Tourkaravaan op radio en televisie ten beste geven, ook best wat wetenschappelijke verhalen te vertellen zijn over het parcours. Ze beschreven daarom in een serie blogs over alle Tourritten wat er die dag aan geologische wetenswaardigheden te zien zal zijn, zowel aan het oppervlakte als in de ondergrond.
Geoloog Pim Kaskes van de VUB-onderzoeksgroep Analytical, Environmental and Geo-Chemistry (AMGC) pikte er rit 8 (zaterdag 8 juli) uit voor het relaas over een mysterieuze en catastrofale gebeurtenis in de nu zo vredige Limousin-streek. “Vandaag is het internationale asteroïde dag, het is namelijk op de dag af 115 jaar geleden dat de Tunguska meteorietinslag plaatsvond”, zegt Kaskes. “De schade hiervan viel gelukkig mee omdat de meteoriet insloeg in een afgelegen gebied in Siberië. De niet-vliegende dinosauriërs hadden een stuk minder geluk toen er in Mexico 66 miljoen jaar geleden een asteroïde ter grootte van het Brussels Gewest neerknalde. Veel minder bekend is dat 200 miljoen jaar geleden er ook een ruimterots, met een diameter van pakweg één kilometer, insloeg op de plek waar nu het pittoreske dorp Rochechouart ligt, in het zuidwesten van Frankrijk. Het resultaat is de enige bewezen meteorietkrater in Frankrijk en die ligt niet ver van de route van etappe 8 tussen Libourne en Limoges.”
Toch zijn er nog veel onbeantwoorde vragen over Rochechouart. “Er is nog onduidelijkheid over de grootte van de oorspronkelijke krater”, zegt Kaskes. “Schattingen lopen uiteen van 10 tot zelfs 50 kilometer doorsnede. Die onzekerheid heeft vooral te maken met een zeer diepe erosie die grote delen van de oorspronkelijke krater heeft afgebroken sinds zijn vorming. Onderaan bij het chateau van Rochechouart kan je tegenwoordig lopen op de kratervloer en bedenken dat er ooit meer dan honderd meter aan materiaal bovenop lag, dat er in enkele minuten was neergeploft.”
In 2017 voerde het lokale CIRIR-instituut er een boorcampagne uit om meer te weten te komen over de ondergrondse structuur van de krater. VUB-onderzoekers Juliette Faucher, Thomas Déhais, Pim Kaskes, Jean-Guillaume Feignon, Prof. Steven Goderis en Prof. Philippe Claeys, bestuderen de gesteenten in de boorkernen momenteel in detail om de processen te reconstrueren die plaatsvonden in de minuten, uren, dagen en jaren na de Rochechouart-inslag. ,,Hoeveel materiaal is er opgesmolten? Hoe zwaar was de aardbeving? Hoe zag het landschap eruit ten tijde van de inslag? Was er water? En zo ja, hoe hoog waren de tsunamigolven? En wat was het effect van de inslag op het leven toentertijd? Genoeg mysteries om nog te ontrafelen”, aldus Kaskes.
Op de website www.geo-sports.org kunnen geïnteresseerden de komende weken voor elke Tourrit een hoop interessants vinden over het parcours en de geologische ondergrond. “Ik hoop echt dat Karl Vannieuwkerke, José De Cauwer en Renaat Schotte voor één keer gaan kijken op onze website en dat er toch iets van al die prachtige geologische verhalen tot bij het grote wielerpubliek geraakt”, zegt Kaskes. “Bovendien zijn de online blogs stuk voor stuk gemaakt door gepassioneerde wielerliefhebbers, maar tegelijkertijd dus ook gepassioneerde geologen.”
De renners van de Tour de France zullen zich waarschijnlijk niet bewust zijn van wat zich allemaal onder hun wielen heeft afgespeeld in de afgelopen duizenden en miljoenen jaren. “Zeker niet terwijl ze zich tijdens rit 8 tussen de Limousin-koeien, langs de Rochechouart-krater en aan de oevers van de Vienne al kabbelend voortbewegen”, voorspelt Kaskes. ,,De aankomst van etappe 8 in Limoges gaat echter wel nog venijnig omhoog. Dus zullen de sprintersploegen als meteorieten naar voren schieten, of zorgt een verrassende vluchter voor een schokgolf in het peloton.”
Coverfoto: Het 13e eeuwse kasteel van Rochechouart is gebouwd op en bestaat uit suevieten. Dit zijn gesteenten die ongeveer 200 miljoen jaar geleden zijn gevormd tijdens de inslag van een meteoriet. (Foto Philippe Lambert, CIRIR)
Meer info
Pim Kaskes
+31 6 27 30 80 40
Link naar de website met de blogs:
Link naar de blog van Pim Kaskes:
https://www.geo-sports.org/2023/stage-8-a-mysterious-meteorite-crater/
Link naar de AMGC onderzoeksgroep op de VUB:
https://amgc.research.vub.be/
Link naar het evenement Asteroid Day in Rochechouart:
https://cirir-edu.org/en/asteroid-day/