Foto's van sterrenkinderen bieden troost aan ouders, familie en vrienden
Voor haar onderzoek Stillbirth photography: a healing tool? onderzocht Lena De Wolf het belang van foto’s van dood geboren kinderen voor de nabestaanden inzake traumaverwerking. De Wolf deed haar onderzoek voor het behalen van de graad van Master in de Agogische Wetenschappen aan de VUB (grote onderscheiding). Het fotograferen van die zogenaamde sterrenkinderen en het regelmatig bekijken van de foto’s blijken een steun te zijn bij het persoonlijke rouwproces van ouders, andere gezinsleden, familie en zelfs vrienden.
De Wolf deed voor haar onderzoek diepte-interviews met ouders die een kind verloren bij de geboorte. Aanleidng was de reeks op Canvas waarin fotografe Lieve Blancquaert op pad trok om stervenpraktijk in de wereld op de gevoelige plaat vast te leggen.
De doodgeboren kinderen van de respondenten waren minstens 20 weken oud toen ze door bevalling of met een keizersnede ter wereld kwamen. De Wolf bevroeg de ouders over de impact van de doodgeboorte en over de rol en de steun die de foto’s in hun leven betekenden. Het betrof een statistisch homogene groep respondenten, die allemaal op een eigen manier met het trauma omgingen, en stuk voor stuk een uniek verhaal hadden. De bevraging leverde daarom heel wat inzichten op over het nut van foto’s bij de verwerking van dergelijk trauma.
“De resultaten toonden een positieve impact door het gebruik van de foto’s in alle levensfasen van de respondenten”, aldus De Wolf. “Ouders vonden niet alleen troost in de beelden, maar konden het onderwerp ook gemakkelijker aankaarten in het gezin of bij vrienden en kennissen. De respondenten gaven aan dat de foto’s hielpen om hun trauma te verwerken, om het moment te herinneren en vast te houden en om hun verdriet en soms ook onmacht een plek te geven in hun dagelijks leven. Ze gaven ook aan dat ze door de foto’s aan de buitenwereld duidelijk kunnen maken dat ze ook trots zijn op die kinderen en dat ze blij zijn om via de foto’s een manier te hebben om het een plaats te geven en op een serene manier mee te dragen.”
De Wolf wijst erop dat in de hedendaagse praktijk er nog heel vaak weinig of niets van fysieke sporen achterblijft van een doodgeboren kind.
“Soms krijgen de ouders de voetafdruk van hun gestorven kind mee, maar meestal is er niets”, zegt De Wolf. “Nochtans bestond er voor de jaren ’50 van de vorige eeuw een traditie om ook doodgeboren kinderen op foto te vereeuwigen. Soms werd zelfs een familiefoto gemaakt met het dode kindje. De traditie deemsterde weg in de jaren daarna. Rond 1990 was het nemen van foto’s uitzonderlijk. Daarna, vanaf 2000, werd het weer belangrijker. Soms nemen de mensen zelf foto’s met hun gsm, maar de praktijk en de bevraging tonen aan dat de meest serene foto’s door een professionele fotograaf genomen worden."
"Ik schreef mijn thesis in samenwerking met de organisatie Boven De Wolken, waar bijna alle respondenten contact mee hadden en tot hun tevredenheid mee samen hebben gewerkt”, aldus De Wolf. “Het doel was onder andere om een opstap te bieden naar een groter bewustzijn rond het onderwerp. Niet alleen om ouders erkenning en begeleiding te bieden, maar ook om het taboe te doorbreken en plaats te maken voor een open, positieve sfeer rond het onderwerp.”
Meer info
Lena De Wolf: dewolflena11@gmail.com
