Burger-journalisten bepalen steeds vaker mee het nieuws
Nieuw VUB-onderzoek toont aan dat grens tussen professionele journalisten en burgerverslaggeving kleiner wordt
Maandag 1 april 2019 — De opkomst van digitale media en sociale media verandert niet alleen de manier waarop nieuws wordt geconsumeerad, maar vooral ook waarop ze wordt gecreëerd. Iris Steenhout, wetenschapster aan de VUB, heeft daarom voor haar doctoraat onderzoek gedaan naar de evolutie van de berichtgeving rond misdaadnieuws in de nieuwsartikels, opinieteksten en lezerscommentaren van het online nieuwsplatform van TheGuardian (www.theguardian.co.uk) en stelt vast dat burgerjournalistiek steeds belangrijker wordt en er zo veel meer verschillende meningen en discourses in de berichtgeving binnensluipen.
Steenhout analyseerde meer dan 39.000 online nieuwsartikels en opiniestukken en ruim, 1,1 miljoen lezerscommentaren die tussen 2011 en 2016 op de website van The Guardian verschenen. Ze stelde vast dat TheGuardian zich aan de moderne tijden aangepast heeft door haar publiek actief te mobiliseren in een proces van co-creatie van nieuws door wat men citizen journalism noemt.
Gebruikers krijgen hierdoor een steeds belangrijkere rol in de berichtgeving. Zij zetten door hun commentaren en opinies vaak het discours rond criminele thema’s, waarna dit pas in de berichtgeving verschijnt. De lezer professionaliseert ook mee en onderbouwt de commentaren vaak met wetenschappelijke bronnen, rapporten van officiële instanties en verwijzingen naar andere artikelen. Hierdoor vermindert de invloed van de mediaorganisatie TheGuardian om zelf te bepalen welk nieuws en welke visies al dan niet gepubliceerd worden. De journalisten worden ook niet meer als 'misdaadbepalende elite' erkend. Veel meer dan voorheen wordt de mediaorganisatie gestuwd door haar externe omgeving. De grens tussen traditioneel nieuws geproduceerd door journalisten en andere bijdrages door niet-journalisten op de website vervaagt hierdoor steeds meer.
“Berichtgeving wordt niet zonder meer geaccepteerd, maar kritisch geëvalueerd. Nieuws moet binnen deze evolutie veel meer gezien worden als ‘het geven van duiding’ in plaats van het objectief rapporteren van feiten. Dat wil ook zeggen dat de ‘truth claim’ van deze mediaorganisaties (verder) vervaagt. Met de methode die ik ontwikkelde voor de analyse bij The Guardian kan teven ook nagegaan worden of deze conclusies ook een trend zijn bij andere media” licht Iris Steenhout toe.
Andere kijk op het nieuws
Verder kon Steenhout vaststellen dat burger-journalisten ook sneller oordelen. Ze stellen namelijk vaker de werking van politie en het juridische systeem in vraag. Mensen worden sneller gecriminaliseerd. De tone of voice van het nieuws verandert hierdoor: The Guardian wordt bijvoorbeeld traditioneel eerder als ‘links’ bestempeld maar via commentaren of opinieteksten komen ook meer rechtse ideologieën binnen. De variatie situeert zich vooral in lezerscommentaren – met bijvoorbeeld de vraag of men migranten als gelukzoekers of als slachtoffers moet zien - of een verhitte discussie over de vraag of de Londense relschoppers van 2011 als demonstranten of criminelen moeten worden beschouwd.
Maar ondanks de toegenomen polaristatie stelt Steenhout vast dat de toegenomen ‘stemmen’ binnen berichtgeving ook nieuwe perspectieven bieden, en hierdoor ook alternatieve visies aan bod komen: “Zowat de belangrijkste boodschap van mijn werk, en daarmee haak ik in bij Luhmann, is dat de samenleving communicatie is en niets anders dan communicatie. Wat niet gecommuniceerd wordt is irrelevant voor de samenleving. In die zin heeft massamedia dus een immense impact omdat zij in staat zijn op grote schaal te communiceren.”
En dat toont de grenzen aan van traditionele mediaorganisaties zoals we ze kennen, stelt Steenhout: “Natuurlijk kan een organisatie als TheGuardian nog steeds kiezen wat ze publiceert als ‘nieuwsbericht’ en kan mee bepalen waarover we denken. Die berichten bezitten echter een soort ‘semantic power’ (macht van het woord – term van Luhmann) die toelaat dat lezers van verschillende strekkingen dit anders invullen en daar op hun beurt over communiceren. “
Contact:
Dr. Iris Steenhout
Vakgroep Criminologie
Faculteit Recht & Criminologie
M +32 (0) 486 38 66 41
Pleinlaan 2, 1050 Etterbeek