Belgische ontwikkelingssamenwerking steekt hand in eigen boezem in VUB-rapport: paternalisme en eigenbelang
Een internationaal team wetenschappers heeft samen met onderzoekers van de VUB-onderzoeksgroep Localities, Ontologies, Commons, Integrated (LOCI) in een beleidsondersteunende studie voor de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en samen met meer dan 200 specialisten uit de sector - zowel Belgische als partnerlanden - een rapport afgerond over wat er moet gebeuren om de ontwikkelingssector te dekoloniseren. Aan Franstalige zijde sloot de ULB zich hierbij aan. Opdrachtgever was het Directoraat-Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking & Humanitaire Hulp (DGD).
Het rapport werd gemaakt door een internationaal, transdisciplinair en multicultureel consortium bestaande uit onderzoekers en praktijkmensen van VUB en ULB, en uit Bolivia, Cuba, de Democratische Republiek Congo en Oeganda. Aan het onderzoek, dat leidde tot de publicatie van het rapport, namen een veelvoud van mensen deel: 206 mensen van verschillende landen en in zeer verschillende hoedanigheden (NGO’s, administraties, partnerorganisaties, academici,…). Het onderzoeksteam gebruikte een participatieve methodologie om de “complexiteiten, spanningen en paradoxen” van de Belgische ontwikkelingshulpindustrie te onderzoeken en om samen met de verschillende ontwikkelingsactoren nieuwe denkwijzen te verkennen die kunnen leiden tot gedekoloniseerde vormen van samenwerking.
“Zowel in België als in de partnerlanden doordringt de koloniale aanpak alle niveaus van ontwikkelingshulp””, zegt hoofdonderzoekster van het rapport, dr. Adriana Moreno Cely, een Colombiaanse VUB-onderzoekster die op het onderwerp promoveerde met haar doctoraat Decolonising research partnerships in development cooperation. Weaving thoughts, stories, senses, and feelings for meaningful transdisciplinary research collaborations.
"Het onderzoek bevestigt de voortdurende herhaling van koloniale patronen die ingebed zijn in het ontwikkelingsmodel dat via internationale samenwerkingsprogramma's ten uitvoer wordt gelegd”, zo klinkt het ook in het rapport. Daarom ook voelen veel organisaties zich niet meer comfortabel met de term ontwikkelingssamenwerking omdat die niet langer de lading dekt. Ze kunnen zich beter vinden in partnerschappen. Deelnemers willen andere manieren naar voor schuiven die partnerlanden kunnen helpen in hun strijd tegen armoede. “Er was een unanieme oproep om samen met donoren, beleidsmakers, partnerlanden en het maatschappelijk middenveld het programma voor ontwikkelingshulp te co-creëren”, aldus het rapport. “Dat moet dan uitmonden in een programma dat gebaseerd is op lokale prioriteiten en behoeften, en uitgevoerd door lokale gemeenschappen om eigenaarschap en wederzijdse verantwoordelijkheid te versterken.”
“We roepen de lezer op tot waakzaamheid: dekolonisatie is een comfortabel modewoord geworden voor de hulpsector en dat houdt risico’s in, namelijk dat dekolonisatie “gecoöpteerd” en verdund wordt in mainstream-verhalen van het ontwikkelingsbeleid en van de programma's, zonder diepgaande verandering”, klinkt het voorts in het rapport. “Dat is vroeger in zekere mate ook gebeurd met begrippen als participatie, gendergelijkheid en duurzaamheid. Ons onderzoek waarschuwt om niet medeplichtig te zijn aan de omvorming van het inhoudelijke begrip dekolonisatie tot een metafoor of een beeldspraak, maar eerder voluit te durven dromen over alternatieve toekomsten.”
"Ik ben erg blij met dit rapport," besluit professor Tom Vanwing van de faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen. "Niet alleen vanwege de scherpe analyse door de sector van de sector, maar ook vanwege de overtuiging van alle deelnemers dat er oplossingen te vinden zijn. Dekolonisatie is een proces. Onze gezamenlijke denkoefening heeft geresulteerd in een model of kader dat gebruikt kan worden om dekolonisatie in de praktijk te realiseren."
Het onderzoek kwam tot stand naar aanleiding van een DGD-oproep van 2021 voor beleidsondersteunend onderzoek met als titel Sporen voor de dekolonisatie van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.
Naast dr. Adriana Moreno (VUB) en prof. Tom Vanwing (VUB) schreven ook nog Carla Vitantonio (als onafhankelijk consultant), prof. Cesar Escobar (Universidad Mayor de San Simon (UMSS); Faculty of Agronomy; Department of Rural Development in Bolivia), dr. Dirk Lafaut (VUB), prof. Hichem Sahli (VUB), prof. Kintu Mugenyi (Mountains of the Moon University (MMU); Faculty of Education; Department of Educational Innovations. Uganda), prof. Maria Mancilla García (ULB) en prof. Nathalie Nakabanda(Law Faculty - Université catholique de Bukavu (UCB), Democratische Republiek Congo) mee aan het rapport.
Meer info:
Rapport: Alternatieven voor de toekomst van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. (Hier link naar PDF Nl)
Dr. Adriana Moreno Cely: +32 478 72 49 27
Professor Tom Vanwing+32 492 50 52 77