AXA-leerstoel moet dankzij VUB wereldwijd monitornetwerk mogelijk maken
Brussel, 18 januari 2024 - De AXA-leerstoel "Water Quality and Global Change", onder leiding van VUB professor en hydroloog Ann van Griensven, werd vandaag officieel gelanceerd aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) in aanwezigheid van Etienne Bouas-Laurent, CEO van AXA Belgium.
Het AXA Research Fund kent een bedrag van één miljoen euro toe aan de leerstoel die drie belangrijke onderzoeksinitiatieven zal uitvoeren om de wereldwijde uitdagingen rond waterkwaliteit in de context van een veranderende wereld aan te pakken.
Met de AXA Research Chair wil professor van Griensven een wereldwijd netwerk opzetten om de waterkwaliteit te monitoren. De verzamelde data worden in modellen gegoten die overheden zullen helpen om hun beleid ter zake beter te sturen en de kloof te overbruggen tussen wetenschappers en beleidsmakers.
Rivieren, meren en waterhoudende grondlagen zijn het levensbloed van onze planeet. Ze voeden ecosystemen, leveren schoon water, ondersteunen de landbouw, bufferen ons klimaat en zorgen voor een behoud van de biodiversiteit.
“Toch onderschatten we op gevaarlijke wijze de urgente dreiging van waterverontreiniging in de context van de wereldwijde klimaatverandering”, vindt van Griensven. “Die verwaarlozing heeft verstrekkende gevolgen en brengt de volksgezondheid, de ecologische stabiliteit, de economische veerkracht, de voedselzekerheid en de milieurechtvaardigheid in gevaar. 50% van de kindersterfte is gerelateerd aan slechte waterkwaliteit. Om die problemen aan te pakken zijn wereldwijde strategieën nodig. Het is nu tijd voor actie omdat waterverontreiniging in de context van wereldwijde verandering toeneemt door de ingewikkelde wisselwerking tussen klimaatverandering, voortschrijdende verstedelijking, industrialisatie en verschuivende patronen van landgebruik.”
Klimaatverandering, met extreme weersomstandigheden en seizoensgebonden weersschommelingen, bevolkingstoename en landgebruikverandering hebben op lange termijn grote gevolgen voor de waterkwaliteit van rivieren, meren en reservoirs. Een verslechterende waterkwaliteit bedreigt het milieu, onze ecosysteemdiensten, belangrijke economische sectoren (drinkwaterproductie, visserij ...) en zelfs de wereldwijde gezondheid. Wetenschappelijke studies laten de effecten van het klimaat op de waterkwaliteit meestal buiten beschouwing. Om die leemte op te vullen wil van Griensven een wereldwijd netwerk met hoge resolutie opzetten om de waterkwaliteit te monitoren en voorspellende modellen te maken over de gevolgen van de klimaatverandering op de waterkwaliteit. Ze zal daarbij samenwerken met lokale wetenschappelijke en beleidspartners.
“De modellen zullen ons in staat stellen om waterkwaliteitsparameters te voorspellen, vervuilingsbronnen te identificeren en ecosysteemdiensten te beschermen”, zegt van Griensven. “Maar daarvoor zijn voldoende data nodig op een wereldwijde schaal. Er zijn op mondiaal vlak grote verschillen in de beschikbaarheid van gegevens omtrent de waterkwaliteit. Daardoor blijft waterkwaliteit een onzichtbaar probleem. We willen dit probleem aanpakken door in te zetten op betere methoden voor gegevensverzameling, waarbij ook de lokale bevolking betrokken wordt. Op die manier kunnen we het onzichtbare zichtbaar maken.”
Belgische case study in het stroombekken van de Schelde
Het wereldwijde netwerk zal gebruik maken van goedkope Internet-of-Things sensoren (IoT-sensoren), en zal worden geïnstalleerd in samenwerking met partners. De sensoren moeten de temperatuur, de troebelheid, de elektrische geleiding en het nitraat- en zuurstofgehalte van het water bepalen. De verzamelde data zullen worden samengevoegd met teledetectiegegevens en lokale observaties met behulp van kunstmatige intelligentie.
Het model zal niet alleen in exotische landen van nut zijn. Ook in België, meer bepaald in het stroombekken van de Schelde, zal een case study worden gedaan. Het Scheldebekken is een belangrijk landbouwgebied en het transport over de rivier is een vitale economische factor, met onder andere de haven van Antwerpen. Bovendien is het Scheldebekken van belang voor de biodiversiteit. “Het gebied heeft echter te kampen met milieuproblemen zoals vervuiling door industriële en landbouwactiviteiten, en overstromingsbeheer dat stilaan een uitdaging vormt door de klimaatverandering”, aldus van Griensven. “Het bekken worstelt met de aantasting van habitats door verstedelijking, met invasieve soorten en met waterkwaliteitsproblemen.”
"De afgelopen 15 jaar heeft AXA voortdurend innovatieve academische onderzoeksprojecten in België ondersteund via zijn mondiale wetenschappelijke filantropie-initiatief, het AXA Research Fund”, zegt Etienne Bouas-Laurent, CEO AXA Belgium. “Het fonds kende al bijna negen miljoen euro toe aan Belgische projecten, waaronder verschillende projecten die verband houden met milieu en klimaat. Dit getuigt van het engagement van AXA op het vlak van klimaat in België en van de kwaliteit van de Belgische universiteiten en academici.”
“De AXA-leerstoelen zijn onze meest prestigieuze, sterk competitieve financieringsprogramma's”, zegt Julia d'Astorg, directeur van het AXA Research Fund. “We zijn bijzonder trots om Ann's innovatieve en concrete aanpak van het dringende probleem van de waterkwaliteit in de context van wereldwijde verandering te ondersteunen. Volgens UNEP lopen immers drie miljard mensen gezondheidsrisico's door de schaarse gegevens over waterkwaliteit.”
Voor meer informatie of interviews kunt u contact opnemen met onze persteams:
Vrije Universiteit Brussel
Frans Steenhoudt – frans.steenhoudt@vub.be - 0475 68 64 69
AXA Belgium
Allan Matthys – allan.matthys@axa.be - 0496 21 29 24
Charlotte Marron – charlotte.marron@axa.be - 0478 59 64 32
Over het AXA Research Fund
Het AXA Research Fund is het wereldwijde wetenschappelijke filantropie-initiatief van AXA dat in 2008 werd opgericht om wetenschappelijke kennis over belangrijke maatschappelijke uitdagingen te versnellen. Het fonds ondersteunt innovatief onderzoek op het vlak van klimaat en milieu, gezondheid en sociaaleconomische risico's, en helpt de onderzoeksresultaten te verspreiden om de besluitvorming te informeren. In de afgelopen 15 jaar ondersteunde het AXA Research Fund meer dan 700 projecten in 340 toonaangevende academische instellingen wereldwijd. Meer informatie vindt u op www.axa-research.org, X / LinkedIn: @AXAResearchFund.
