UZ Brussel en VUB brengen op Wereldaidsdag positieve verhalen over leven met hiv
De VUB werkt rond twee genezingsstrategieën: een therapeutisch vaccin dat T-cellen activeert en een aanpak gebaseerd op natural killer-cellen
Het UZ Brussel wil het leven van mensen met hiv in beeld brengen via een app en een reizende expo. Het project, Positieve Verhalen, kan rekenen op steun van De Warmste Week. Die actie focust dit jaar op mensen met een onzichtbare ziekte. “We moeten dringend het taboe doorbreken”, vertelt prof. dr. Sabine Allard. “Het stigma dat aan hiv kleeft, maakt mensen eenzaam en bang om zich te laten testen. Zo gaan we de pandemie nooit onder controle krijgen. Terwijl dat medisch perfect mogelijk is.”
In 2024 kregen in België 662 mensen de diagnose van hiv. Na een jarenlange daling zijn de cijfers sinds 2020 weer aan het stijgen. Wat opviel: bij heteromannen nam het aantal nieuwe diagnoses toe met 33 procent. Bij homomannen was dat ‘maar’ 15 procent. De nieuwe cijfers, die Sciensano op 20 november bekendmaakte, zorgden bij veel hiv-experts voor ongerustheid.
Sabine Allard, diensthoofd Interne Geneeskunde en Infectiologie van het UZ Brussel: “Hiv krijgen betekent niet langer een doodvonnis. Het is nu een chronische ziekte die we met medicatie goed onder controle kunnen houden. Misschien zijn sommige mensen daardoor minder voorzichtig geworden. Of misschien denken ze dat de ziekte alleen in de homogemeenschap voorkomt. Dat klopt niet. In 2024 werd de helft van de diagnoses bij heteromannen en -vrouwen gesteld. Hiv kan iedereen overkomen. Elk gezicht dat je op het werk of in een winkelstraat tegenkomt, kan toebehoren aan iemand met hiv.”
Om haar punt te maken, heeft Allard een van haar patiënten uitgenodigd. Nadine is een kwieke Brusselse van 70 jaar. Ze praat vrank en vrij over leven met hiv. Nadine kreeg de diagnose In 2011. “Ik was 56 jaar en moest binnen voor een rugoperatie”, getuigt ze. “De dag na de ingreep kwam dr. Allard mijn kamer binnen. Ze hadden mijn bloed getest en ik bleek hiv-positief. Ik viel compleet uit de lucht. Ik dacht: shit, wat nu? Ik heb in tranen mijn beste vriendin gebeld. Die was erbij toen dr. Allard een paar dagen later haar uitleg deed. Ze vertelde me dat we met medicatie het virus onder controle konden houden en dat ik verder een normaal leven zou kunnen leiden.”
“De geneesmiddelen zijn efficiënter dan vroeger en ze zorgen voor minder bijwerkingen”, zegt Allard. “In die ene pil zitten twee werkzame moleculen, dolutegravir en lamivudine. Die remmen het virus op twee verschillende manieren af. Als je de medicatie trouw neemt, dan is hiv niet langer detecteerbaar en is het ook niet langer overdraagbaar. Mijn patiënten zijn soms in tranen als ik hen vertel dat ze geen andere mensen meer kunnen besmetten. Als minstens 95 procent van de hiv-patiënten medicatie neemt en als het virus bij minstens 95 procent van die groep niet meer detecteerbaar is, zou de pandemie stilvallen. Dat is trouwens de wereldwijde ambitie.”
Omdat HIV een onzichtbare aandoening is, waar mensen toch mee worstelen, deed Allard een projectvoorstel bij De Warmste Week. “We willen mensen een inkijk geven in de dagelijkse realiteit van mensen die leven met hiv, via een app en een expo die kan rondreizen. In onze wildste dromen zijn staan we volgend jaar op Pukkelpop en Tomorrowland.”
Hiv: van doodsvonnis naar genezing
In 1981 werd aids herkend als een nieuwe ziekte, die vrijwel zeker fataal afliep. De ontdekking van het hiv-virus in 1983 maakte gericht onderzoek en ontwikkeling van behandelingen mogelijk. De grote doorbraak kwam er in 1996 met de introductie van een antiretrovirale therapie die drie werkzame middelen combineerde en het virus voor het eerst onder controle kon houden. Na 2000 kwamen er nieuwe klassen van geneesmiddelen, krachtiger en met minder nevenwerkingen. Sinds 2010 volstaat voor de meeste patiënten één pil per dag, waarin twee of drie werkzame stoffen zijn verwerkt. Deze therapie maakt het virus ondetecteerbaar én onoverdraagbaar. Zo evolueerde hiv van een doodsvonnis naar een chronische, goed controleerbare aandoening.
En er zit nog meer in de pijplijn, vertelt VUB-onderzoeker Thessa Laeremans. “De bestaande middelen zullen nog beter worden, zodat pakweg één pil per week of één injectie om de zes maanden kan volstaan. Maar dé grote doorbraak zou genezing zijn. Aan de VUB werken we rond twee strategieën: een therapeutisch vaccin dat T-cellen activeert en een aanpak gebaseerd op natural killer-cellen.”
Het eerste spoor wil de T-celrespons in het immuunsysteem van hiv-patiënten zodanig versterken dat hun eigen afweersysteem (dus zonder levenslange medicatie) hiv-geïnfecteerde cellen kan opsporen en vernietigen. Niet gemakkelijk, vertelt Laeremans. “Het hiv-virus is overal in het lichaam in cellen aanwezig, zonder dat die cellen er afwijkend uitzien. Daardoor zijn ze moeilijk herkenbaar voor T-cellen. Er staat geen ‘vlagje’ op dat zegt: hier zit er hiv-virus.”
In haar doctoraat deed Laeremans onderzoek naar een tweede strategie, met andere cellen uit ons immuunsysteem: natural killer of NK-cellen. “Anders dan T-cellen hebben die geen specifiek ‘vlagje’ nodig om hiv-geïnfecteerde cellen te herkennen en aan te vallen. Dat maakt hen veelbelovend. NK-cellen hebben wel twee nadelen: er circuleren er relatief weinig in het bloed en ze bereiken hiv-geïnfecteerde cellen minder efficiënt. We zoeken dus naar een methode die zowel de hoeveelheid NK-cellen opdrijft als hun vermogen verbetert om besmette cellen te vinden.”
Over de onderzoekers
Prof. dr. Sabine Allard is diensthoofd Interne Geneeskunde en Infectiologie aan UZ Brussel. Ze studeerde geneeskunde aan de VUB, doctoreerde in 2012 over HIV-immunotherapie en specialiseerde zich in algemene interne ziekten, HIV, seksueel overdraagbare infecties (SOIs') en complexe infecties. Ze leidt het hiv-referentiecentrum en de S-kliniek voor SOI's.
Thessa Laeremans behaalde een Master Biomedische Wetenschappen aan de KU Leuven (2017). Ze haalde een doctoraat in 2023 en werkt nu als postdoc onderzoeker aan de VUB. Haar onderzoek focust op hiv-immunotherapie, specifiek de rol van natural killer-cellen in het controleren van het viraal reservoir en functionele genezingsstrategieën.
Lees meer
https://vubtomorrow.be/nl/uz-brussel-brengt-positieve-verhalen-over-leven-met-hiv
VUB vlamt mee voor De Warmste Week 2025 | Vrije Universiteit Brussel
