Studie VUB: ouderen doen net als jongeren aan zelfbeschadiging, maar wel anders
VUB-onderzoek bij zestigplussers geeft aan dat bijna één op tien ouderen zichzelf opzettelijk schade toebrengt, meestal onder de vorm van alcohol- of geneesmiddelenmisbruik. Het gaat dan zowel over oudere mensen die in woonzorgcentra wonen als over hun leeftijdsgenoten die zelfstandig wonen en over ouderen die in de psychiatrie verblijven. De reden daarvoor blijkt bijna altijd te maken te hebben met een of andere vorm van eenzaamheid en met ‘overweldigende gevoelens’ waar die ouderen moeilijk mee overweg kunnen. Lisa Van Hove, onderzoekster aan de faculteit Psychologie van de VUB, ondervroeg voor haar onderzoek niet minder dan 790 zestigplussers.
“Eén van de belangrijkste factoren voor dat gedrag ligt aan een gebrek aan relaties met anderen die voldoende intiem en warm zijn”, zegt Van Hove, die over de problematiek een doctoraat maakt. “Veel van die ouderen krijgen ook te maken met een psychische diagnose, zoals bijvoorbeeld depressie.”
Voor haar onderzoek liet Van Hove, samen met studenten psychologie, en met hulp van een heleboel ouderenorganisaties (bv. de Vlaamse Ouderenraad), 790 oudere mensen een uitgebreide vragenlijst invullen. De jongste was amper 60, de oudste 103. De mensen werden niet speciaal uitgekozen. Iedereen die ouder was dan 60 en waarbij geen cognitieve stoornis (bv. dementie) werd vastgesteld kon meedoen.
Eerder gelijkaardig onderzoek bij jongeren, die zichzelf ook soms pijn doen door zichzelf fysiek te verwonden, gaf aan dat zij dat vooral doen omdat ze als jonge mensen moeilijk met bepaalde gevoelens kunnen omgaan. “Bij ouderen is dat eigenlijk ook zo”, aldus Van Hove. “Zij verwonden zichzelf niet zoals de jongeren, maar zoeken hun heil in alcohol en medicijnen, soms in niet eten, waarin ze dan een manier vinden om die overweldigende gevoelens te reguleren. Zij die aan zelfbeschadiging doen, zijn vaker kwetsbaar. Soms zijn ze ziek of minder mobiel en kampen ze met mentale problemen.”
Het onderzoek vond tot slot verschillen tussen de verschillende bevraagde doelgroepen. “Uit ons onderzoek blijkt dat zelfbeschadiging meer zou voorkomen bij thuiswonenden dan in woonzorgcentra. In deze fase van mijn onderzoek kan ik geen uitspraken doen over eventuele verschillen in gender voor wat betreft zelfbeschadigend gedrag. Die conclusies volgen later.”
Om verder in te zetten op dit topic, zal er binnen het nieuwe VUB expertisecentrum PRISM een participatief onderzoek opgezet worden samen met huisartsen, professionals en stakeholders om een toolkit rond zelfbeschadiging bij 60+ers te ontwikkelen en te onderzoeken op effectiviteit. Het nieuwe expertisecentrum PRISM opende deze maand zijn deuren en zal inzetten op innovaties in psychologische interventies.
Meer info:
Lisa Van Hove: +32 470 60 68 77
Titel doctoraat: Out of harm’s way? Een onderzoek naar zelfbeschadiging bij Vlaamse oudere volwassenen
